Asuwain Veteranos Falintil barani halo funu hasoru nasaun bo'ot Indonesia to'o manan funu hodi liberta Rai doben Timor Lorosae no Povo kik no kiak Maubere...Mate kah moris ukun rasik a'an!!! Hatun kolonialistas no invasores nia atan no kriadus sira nebe horas ne'e dadauk mosu iha ita nia Rai doben Timor Lorosae hodi propagandas oin2 no funan atu desvaloriza ita nia Asuwain Saudosos Matebian sira, nune mos nia maun no alin, kamaradas no kompaneiros sira nebe ke sei moris hodi susar no terus oin2, amrik nafatin iha nia Povo kik no kiak Maubere nia sorin hasa'e lian los, rajaun no justisa nia hasoru ukun nain imorais sira nebe kontinua halo susar no terus nafatin Povo kik no kiak Maubere nia moris iha nia rai doben Timor Lorosae nia laran tomak!!!...

Lian Tatoli ba Povo Maubere kik no kiak, Asuwain Falintil, Veteranus Funu Nain sira, Juventude Maubere,  Organisasoens massas populares Maubere nia, Kamadas estudantis i intelektuais mauberes no biberes oan sira hotu, trabalhadores no sindicatos obreiros i konstrutores  Rai doben Timor Lorosae nia, kamponeses kah lavradores sira alias halo tós no natar nain sira, mestres no katekistas sira, missionarios no seminaristas sira, pescadores no kasadores sira, vendedores ambulantes sira, oan kiak no faluk sira, resistentes asuwain guerileiros sira, mutilados no aleijados husi funu naruk hodi susar no terus oin2 ba atu bele liberta rai doben Timor Leste ne’e...

Hotu2 hodi sé tilun mai hodi rona no sé matan mai hodi haré no loke ibunhodi koalia sai ba maluk a’at sira nebe ke hakark buka hodi desvaloriza ita Povo kik no kiak Maubere iha ita nia rai doben Timor Lorosae nia laran hodi buka favorece nafatin ba sira nia politika befoer nia atu buka hodi integra no federa nafatin ita nia Rai doben ba ninia mastesr kolonialistas no invasores sira mak ne’e!!!...

Hodi vigilansia permanente oh neon nain no matan moris ba hahalok a’at hodi rumores hodi nega oh matan momos ita nia Asuwain Falintil no Veteranus Funu nain sira nia moris no sira nia dignidade no valor hanesan herois duni ba hodi funi oh aten barani hasoru ita nia inimigo bo’ot, invasor Indonesio to’o ita hetan ita nia ukun rasik a’an oin loron ne’e!!!...

 

Ema a’at sira ne’e mak hakark sfahe ita nafatin hodi sira nia propagandas politikas oin2 no renda2 kah funan, hanesan rairahun no aitan matak hodi soi mai ba ita nia matan hodi taka ita nia matan i nune sira movimenta iha ita nia matan helik nia sorin hodi buka nauk no hanean ita konforme sira nia hakark no sira nia gostu, buat a’at hirak ne mak horas ne’e dadauk mosu iha ita nia Sociedade Maubere nia let no nia klaran!!!...

Maibe ita hodi lian los hateten ba autores ba rumores no lala’o a’’at ninia hahalok sira ne’e hotu sei mate nonok oh sira nia kantigas sira ne’e i rai sei takan sira nia ibun tutun no sira nia matan delek no hanoin sei ruburanga i dala barak iha sira nia uma laran sira sei amrik hodi oho malu hanesan animal oan sira mak ne’e maun no alin, kamradas no kompaneiros, ran maluk no mane maluk oan sira hotu mak hela iha nebe no nebe deit iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak!!!...

Molok ami hahu ami nia lian tatoli ba imi hotu, ami hato’o ami nia saudasoens kombativas no revulusionarias, hodi domin no dame ba imi hotu mak ami hadomi no respeita!!!...

Bahinra rumores barak mosuh iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran kona ba ita nia Asuwain Veteranos Falintil no Funu Nain sira nia moris no nia vida loron loron nia pos funu libertasaun ba ita nia Rai doben Timor Lorosae husi okupasaun no kolonisasaun Indonesia nia, ita hotu2 tenke hatene no halo persepsaun diak ba ita nia Saudosos Asuwain Matebian sira, nune  mos ba ita nia Asuwain Veteranus Falintil no Resistentes sira nebe mak sei moris hela iha ita nia sociedade nia let no klaran to’o oin loron ne’e!!!…

Povo Timor tomak tenke hatene katak, Timor Leste atu sai nasaun soberanu no independente ne’e la’os ita simu deit hanesan bolu ida husi bandeja bo’ot ida mai ba ita, ba nune ita lori hodi saborea bolu ne’e nia gostu tuir ita nia gostu no hakarak i nune mos bahinra ita prantean festa ida hodi bolu hanesan ita refere ne’e, ita hodi haklalak oh kontente no euforia tebtebesno bo’ot liu, tanba ita hetan bolu ida oh gostu bo’ot ba ita bele han no enjoi, ba hodi kanta no dansa, nune mos ba hodi bidu no haksoit to’o deit iha nebe tuir ita nia gostu duni, tanba laiha tan faktor seluk nebe ke bele hanean ita kona ba ita nia hakarak no gostu hodi ba atu menikmati bolu ida ke ita simu hanesan oferta bo’ot ida ba ita nia tinan kah, ba ita nia festa kasamentu kah, ba buat seluk tan nebe akontese hanesan buat ida importante nebe presisa halo nia festa kah, no halo nia referensia ba nia moris nia, nune ita hodi goza netik loron ne’e, hodi bolu nebe ke ita simu husi maluk kah, husi inan no aman sarani ba oan sarani sira, nia moris loron loron nia iha ita nia sociedade nia laran nebe ita refere iha kontestu ba ita nia Asuwain Veteranus nia moris hodi liberta Rai doben Timor Lorosae ida ne’e, hodi matan ben no hodi susar no terus oin2 to’o hodi sakrifika isin no ran mak afoin ita heta ita nia ukun rasik a’an ne’e,belun anti-independistas sira ne’e!!!...

Mas hare ba kontestu ita nia Funu hodi liberta Rai doben Timor Leste ne’e hodi matan ben , hodi ran no isin, hodi susar no terus oin2 deit mak afoin ita hetan ita nia ukun rasik a’an ne’e, i la’os ukun rasik a’an ne’e simu husi bandeja bo’ot ida nia laran hanesan bolu nebe ke ita koalia kona ba leten ne’e, kah dala ruma munu mai husi iha lalehan hanesan ema balu mehi!!!...

 I assuntu ida ne’e  liliu refere ba maluk beik ten timor oan sira nebe ke oin loron hodi kokotek  no dean ba ita nia Asuwain Funu Nain no Veteranus sira katak ...”lalika sura kole i lalika dean katak sira mak funu nain”... no tan buat sira seluseluk deit nebe ke la iha base fundamental atu buka hamoen no hatun ita nia Asuwain Funu Nain Veteranos no Asuwain Falintil, Povo no Juventude Maubere no nia matadalan Fretilin iha kontestu ita nia Historia Funu narauk no hodi susar no terus oin2 nebe hodi ikus mai determina duni ita nia ukun rasik a’an, nebe liberta Rai doben Timor Lorosae nune mak oin loron ita hotu2 komo Timor oan mesak deit, sei hodi laran luak ba malu, hodi sei simu no fo’o netik fatin ba maluk sira nebe ke ita konsidera ...”tikus kah ular samodok”... sira nebe ke iha Funu laran ita fo’o desiganasaun ba  maluk sira nebe ke fan Rai no fan fen no oan feto, bin no inan sira ba ita nia inimigo hodi koabita oh sira i tuir mai sira rasik hodi moen moen dada ita nia inimigo i sira duni mak sai matadalan ba rai seluk nune ema rai seluk mai oh sira, i sira hamutuk hodi mai sobu ita nia knua, ita nia uma fatin,  mai oho no mal trata ita Povo Maubere kik no kiak Rai na’in hodi formas desumanas oin2, atu bele alkansa sira nia objetivu atu fan ita Rai no ita Povo ba nia patraun invasores no agresores hirak ne’e, hodi mai atu sobu tan ita nia Rai doben i nune mos sira mak hanesan aimanas lotuk be hodi teberai no sadere ba ema invasores no agresores sira hodi mai hanean no viola ita nia Povo nia dignidade no identidade i nune mos sobu ita nia Rai no ita nia knua lulik no uma fatin sira hotu konforme sira nia hakarak no sira nia gostu satanikus sira ne’e, iha periodo funu naruk hodi sakriffisius barak hanesan Asuwain Falintil, Veteranus Funu nain hodi ran no isin, hodi matan ben no hodi susar no terus oin2 nia laran, mak afoin ita hetan ukun rasik a’an lolos ne’e belun sira !!!...

Timor oan tomak husi rai laran nune mos iha rai liur neba, tenke hatene katak ita nia Asuwain Veteranus, Falintil Funu Nain iha direitu nebe ke estadu labele nega  i tenke foti sira nia valor a’as liu i sira merese duni ba riku soi nebe ke husi Minarai  no Gas ni folin biloens ne’e, tanba sira hodi isin no ran maka hodi funu be liberta rai ida ne’e , neduni  ema oportunistas, integrasionistas, federalistas kah autonomistas sira lalika mai hodi kantigas oin2, se lae iha loron manas nia laran keta halo imi hakfodak imi nia a’an rasik railakan sei tarutu makas liu tan iha imi nia ulun fatuk be teh deit mak nia laran ne’e nia let i dala ruma imi sei la tahan imi ni mih no teh a’an mak ne’ekarik belun imorais sira ne’e!!!...

Imi sira be hakarak hodi goza oh riku soi Timor ne’e nia, imi halo lerek saida ona ba hodi liberta Povono rai ida ne’e???... Imi konta to’ok imi nia historia lolos maiba ita, nune ita hatene mos imi nia historia funu nia hodi liberta rai doben ida ne’e, se lae imi ba ke’e feuk lai iha Natarbora neba mak mai soe imi nia piada sira ba lekirauk sira moen, feton no mane moen laiha dei hotu ne’e!!!...

Se imi hatene karik hodi imi nia salah bo’ot hirak ne’e, imi tenke husu lai perdaun ba Povo Maubnere no Asuwain Falintil Veteranus Funu nain sira mak imi ikus mai kanta lerek imi nia kantigas desagarradas sira iha Media Social FB ne’e nia laran e lae imi sira ne’e mesak klasse kah grupus frustradus sira deit, tanba ba federasaun malae portugues lakohi imi, nune mos ba integrasaun bapak kabutasak lakohi imi...Tanba imi hirak ne’e la iha imi nia indetidade hanesan Timor lorosae nia oan rasik i nune mos imi la iha imi nia dignidade hanesan Timor oan Rai Nain hanesan ami Povo Maubere rai nain lolos ne’e, hatene kah lae maufeuk no bifeuk sira ne’e???...

Imi hatene katak Asuwain Veteranus Funu Nain sira iha nasaun bobo’ot ne’e ninia fatin no nia posisaun iha nebe???... Nune mos valor no honra nebe ke sira nia Estado fo’o to’o iha nebe imi hatene kah la’e seu maubeik no bibeik oan sira ne’e???!!!...

Se lahatene entaun tu’ur nonok i lalika kanta tun no kanata sa’e , se lae imi mak atu hakarak buka merak mak ne’e...I imi hatene to’o agora Vetarnus no Asuwain Falintil hetan osan miliar dolar hira ona iha sira nia moris???... Keta buka atu fokit imi nia a’ann atu semo sai husi iha Rai doben Timor Lorosae nia laran karik???... Dala ida tan ami bolu husi ami Povo kik no kiak Maubere, Falintil Asuwain, Veteranus no Funu Nain sira nia fatin hanesan Mate Restus sira, ami latauk no lahakfodak ba imi nia kantigas sira ne’e!!!...Tanba imi hatene katak ami prepara a’an atu fo’o justisa ba imi mak ne’e belun sira!!!...Imi atu halai ba nebe los???...

Atu ba lalehan, lalehan has liu, se imi hakarak ba tasi laran, tasiben merak no klean liu ba imi, se hakarak ba rai okos, rai ne’e to’os atu ke’e ba hodi buka kuak atu subar iha laran, nune, imi nia fatin mak iha rai leten deit iha Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak, i la kleur ida, ami Veteranus no Asuwain Falintil, husi Povo  Maubere tomak, oh ami nia organisasoens  massas, hanesan Fretilin, Falintil, OPMT no OPTT, Juventude , CPD-RDTL, Sagrada Familia, Frente Armada, Frente Klandestina no Frente Diplomatika, patriotas no nasionalistas, sei hananu nafatin ami nia Hino Revolusaun Foho Ramelau, no Hino Nasional  Patria, Patria hodi tahan nafatin ami oan Maubere kik no kiak nia espiritu patriotismu no nasionalismu has nafatin, i nune  mak ami buka hodi forsa hamos duni nunkleu kah organisasoens reacionarias no traidores sira kontra interesses Povo Maubere nia no halo limpeza hotu kedas husi Timor Lorosae nia laran tomak, ba nune bele fo’o espasu ba Povo kik no kiak Maubere bele goza netik oh nia riku soi sira, tanba interferensias husi ema a’at sira, hodi nia politika befoer nia buka fo’o obstakulo oin2 ba ita nia Povo kik no kiak nia moris hanesan Povo duni ho nia dignidade no identidade iha nia Nasaun RDTL nia laran iha Mundo ida be ita moris ne’e nia laran iha nasoens sira seluseluk nia sorin ba sorin oh nia dignidade no identidade hanesan Povo Maubere no Nasaun Timor Lorosae!!!...

É preciso ba imi nia atensaun katak imi sira nebe ke ami konsidera la laek ba ami nia sociedade nia laran tanba imi hodi imi nia abut sira hodi moras a’at no tendesiosos hirak ne’e mak obriga ami atu buka tais duni ita nia sociedade ne ba bele moris oh lia los, justisa no direitu ba hetan kompensasaun ba nia susar no terus nebe ke ami halo ba ami nia rai doben Timor Lorosae, no Povo Maubere i ami lakohi duni imi sira hodi rasas naukten, lohi ten, bosok ten, kriminosos, autores ba KKN nia, moris deit hodi garnel ba ami nia susar no terus leten i goza oh ami nia ran no isin nia folin ba liberta Raai doben ida ne’e no nia Povo kik no kiak Maubere i nunka imi halo buat ida diak tuir ita Nain Maromak nia hakarak ba Rai no Povo ida be susar no terus nain sira nebe ke hodi sira nia barani konsegue liberta duni Rai doben ida ne’e!!!...

Tanba  ema a’at sira hanesan Judas Iskariotas nia istilu moris nia ne’e ita Nain Maromak mos hakribit nune mos ita nia kriatura hotu nebe ke lakohi ema a’at sira nia hahalok iha ita nia Rai doben Timor Lorosae mos hotu2 hakribik ema sira nebe oh stilu Judas ninia hahalok iha ita Povo kik no kiak Maubere  nia sociedade nia laran ba oin loron nee, no mos ba loron ikus mai, ita tenke prevene ba ema a’at sira ne’e labele moris iha ita nia rai!!!...Tanba sira ne mesak persona non grata no mesak maupagador tantanan deit mak ne’e, tanba nune mak sira la merese moris iha Rai Povo Maubere nia, haruka sira fila ba nia patraun kolonialistas no invaores sira hodi lambe sira nia bornal jentiu ba mak sira kalah kontente karik!!!...

Hein belun sira ita nia loron hodi ita tama ba kampu tebe bola nia laran mak habesik mai ne’e, se mak bersuara mak ne’e, ita hein nia resultadu final deit!!! ...

Ema be koalia hodi ibun be’ek no nanal sakar sira nebe atu buka hatun ita nia Asuwain Veteranus Funu nain sira, no Asuwain Falintil nia valor no dignidade ba funu hodi liberta Rai doben ida ne’e, ema sira ne’e oportunistas, autonomistas, integrasionistas no federalistas sira nia grupo be laiha identidade no dignidade ida hanesan ita Povo Maubere no ita nia Nsaun Republika Demokratika Timor Leste nia!!!...

Ema hirak  ne’e, husi klasse kah grupelos balun nebe hori uluk sira lakohi ukun a’an, ne’e mak oin loron ita fo’o oportunidade ba sira, i sira aproveita oportunidade ida ne’e, atu hakarak hatun fali ita be Funu Nain sira nia dignidade no la rekonese ita nia sakrifisio hirak nebe ke ita halo ba oin loron maluk oportunistas sira nom sira seluseluk nebe ke lakohi ukun rasik a’an, ne’e mak hodi mai moris patarata no hodi ibun be’ek atu sai fali heroi iha loron manas bo’ot nia okus nebe afigura nia a’an katak hodi sira mak ita oin loron ukun a’an rasik se lae ita oin loron la hetan ita nia ukun a’an tan no tan buat sira seluseluk mak sira kanta hodi ibun mamar no mos hanesan maek katar no karlelen sira be hodi sira nia katar demais mak koalia hanesan ema ke la iha nosaun no komprensaun ba sentidu ukun rasik a’an ne’e nia, nebe sira oin loron bele moris oh nia patraun sira nia kotuk atu buka soe piada oin2 mai ba ita nia Asuwain Falintil Veteranus Funu Nain sira, Povo no Juventude Maubere oh nia matadan Fretilin iha tinan 25 besik nia laran hodi tahan invasores no agresores indonesios oh nia asu oan nurak sira nebe oin loron hanesan ...“tikus halai lakun hotu ona ba nia fatin subar kah raikuak nia laran i la iha lian tan ona”... maibe sira be balun hodi teberai oh ukun nain sira iha Timor ne’e mak oin loron sei barani hodi kokotek no hasai lian mai ba aita nia Asuwain Veteranus Falintil hodi nia kantigas oin2 deit i laiha respeitu no konsiderasaun liu ba ita nia Asuwain Falintil no Veteranus Funu Nain siranune mos kontra vontade Povo Maubere tomak iha Rai doben Timor Lorosae nebe ke hodi sofre no terus oin2 mak oin loron lekirauk sira ne’e kanta lerek iha ita nia fatin Social Media FB nee nia laran!!!...

Se la iha karik sira be kokotek demais ne’e oin loron kala la salah sira sai hanesan kriadus hotu ba nia patraun kolonialistas no invasores sira karik???... Mas kuidadu...Mundo ne’e nia forma kaboar hanesan bola ida mak ne’e...Neduni justisa ba ema a’at sira sei iha fatin loron besik mai i liliu ba ema a’at sira nebe ke hakarak halakun Povo kik no kiak Maubere nia direitu fundamental nebe nia o nia barani tuba rai metin hodi funu hasoru nia inimigos husi lihur no laran  mak afoin bele ita Timor oan hetan ukun rasik a’an ne’e, belun sira!!!...

Maluk beik ten no moral laiha sira ne’e tenke tetu didiak sira nia koalia tanba dala ruma sira nia liafuan sira ne’e hanesan fali kroat ida nebe sira duni mak prepara ba atu hodi koha sira nia kakorok rasik karik, mak ne’e!!!...

Ami Povo kik no kiak Maubere hodi neon no laran diak hein katak buat a’at hirak ne’e labele mosu tan dala ida iha ita nia Rai doben  Timor Lorosae nia  laran. Atu evita buat a’at hirak sira ne’e bele mosu fali iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran!!!...

Ami hodi ami nia sentidu de responsabilidade bo’ot amrik iha ami nia Povo kik no kiak Maubere nia oin husu ba maluk beik ten no imorais sira ne’e, keta buka gara2 atu soe gasolina ba aiklak nia laran, se lai dala ruma bele ai han mutuk imi sira be provokatores nebe atu buka kria nafatin instabilidade no inseguransa ba ita ia Rai doben Timor Lorosae nia laran ne’e, tanba deit imi nia ambisoens no imi nia hahalok deskontroladus sira ne’e, bele obriga tan ami Povo kik no kiak Maubere nia liman kroat Falintil hodi hametin no halo forsa tan hodi estimula ami nia forsa bo’ot ida oh espiritu nasionalismo no patriotismu makas bele fokit imi nia abut oh imi nia sanak nebe deit sei taha lakun no mos  hotu mak ne’e belun sira!!!...Kuidadu i keta halo Povo Maubere sofre no terus nain nia siak komesa hamosu fali iha tempo pos funu ne’e nia laran!!!...Se mosu karik imi duni mak hakarak neduni imi duni mak tenke assume ninia konsekuensias fatais sira ba imi nia moris loron no loron nia belun sira!!!...

Timor oan tomak tenke hatene lolos ita nia Povo Maubere nia Historia ba hodi liberta nia a’an husi potensias kolonisadores no invasores i agresores sira iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran nebe ke ikus mai ita konsegue liberta duni ita nia Rai lulik nebe iha funu laran Asuwain Veteranus Falintil Funu Nain sira oh nia Povo no Juventude Maubere husik tiha ba kotuk termasuk sira nia fen no oan sira, familia tomak sira oh riku soi hotu husik ba ema a’at no invasores sira hodi lelan hotu no familia husi primeira jerasaun  to’o jerasaun ikus invasores sira oho hotu tanba deit katak membros ba GPK kah Fretilin, Asuwain Povo no Juventude Maubere, Veteranus Falintil no Asuwain Funun Nain Resistentes sira hotu, husi Pulo Jaku liu husi Atauru to’o Oekusse. Husi Raiulun to’o Rai ketak hodi fronteira oh ita nia invasor Indonesios sira. Husi Tasimane liu husi Raiklaran to’o Tasifeto amrik hodi funu hasoru kolonialistas no invasores sira nia interesse iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak, mak ema a’at sira buka hamos ita nia abut to ita nia sanak sira nia moris, maibe ita nia determinsaun nasionalista no patriota la muda satu milimeterpun mak oin loron ita hetan duni ita nia vitoria final i ita hatun duni nasaun poderosa hanesan KNRI iha Sudeste Asiatuku ne’e nia laran!!!...

Maubere no Bibere hotu2 amrik hodi séh liman ba malu, hodi sadere ba malu hodi sira nia espiritu patriotismu no nasionalismu a’as hakat liu susar no terus oin2, hakur mota tun no sa’e foho, toba no la’o iha uda laran, tahu laran, uma kain ida mos laiha, hodi roupa tan ida tahan ba fulan no tinan, hodi isin la haris, han no hemu mos la iha ida ke diak ba sira, nune mos aimoruk mos hetan susar atu bele fo’o tratamentu diak ba nia saude, maibe tanba deit atu lakohi sai tan atan ba ema seluk no patraun seluk husi rai seluk kah iha rai laran rasik mak Asuwain sira ne’e aseita sofrimentus oin2 hirak ne’e  atu halo funu hasoru kolonialistas no neokolonialistas sira, nia forsa politika no militar oin2 hamutuk oh nia asu oan nurak sira nebe halai sai husi husi ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran hodi trai ita nia interesse tomak i ba hodi bolu ita nia invasores sira mai invsde ita nia rai doben husi lalehan, tasi no rai, hodi kanhaun no moteiro, hodi bomba no granada, hodi roh no aviaun funu nia nia, hodi tanke de guerra no kareta blindadu no metraladora no bazoka no mos hodi forsas oh treinamentu oin2 no hodi mos espesialidade oin2 mai sobu ita nia Rai doben Timor Lorosae hodi sira nia forsa militar no politika oin2 hodi kolaborasaun husi sira nia atan traidores sira nebe halai sai husi Maubere nia Rai doben Timor Lorosae nia laran ba hodi tama ba sira nia  fileira iha frente oin2 hodi mai hasoru ita Povo kik no kiak Maubere i biarba sira hodi material funu nia oin, oh superioridade belika no nemerika, hodi tan tulun husi ita nia maluk traidores sira maibe ikus mai , komo ita Nain Maromak, Saudosos Asuwain Matebian sira, ita nia Rai no Knua Lulik sira hotu2 fo’o tulun ba ita Povo kik no kiak Maubere hodi deit nia aisuak no katana, rama no diman ita halo nakadoko ita nia invasores sira iha frente hotu i ikus mai ita konsegue manan duni funu ne’e i hoin loron ita kanta nafatin duni ita nia Hinu Revolusaun Maubere “FOHO RAMELAU” no ita nia HINO Nasional “PTRIA, PATRIA”!!!...

Ema a’at sira nia intensaun hodi invade ita nia rai doben Timor Lorosae hodi objectivu ida klaru, hakarak hadau ita nia Rai, nune sira bele explora ita nia riku soi iha ita nia Rai laran, husi rai leten kah husi Rai okos, nune mos husi Tasi laran kah husi Tasi okos tanke bobot kona ba Minarai no Gas ida ne’e mak hodi sira nia gostu mai hodi forsa buka hanean ita Rai nain  hodi objectivu ida deit atu buka hariku no habokur a'an oh ita nia riku soi nebe ita refere iha leten dadauk ne’e!!!...

Tanba sira hatene momos klatak ita nia riku soi husi Tasi laran, hanesan Minarai no Gas nia folin iha biloens dolares amerikanos nia valor hirak ne’e mak ema kolonialistas no invasores sira hodi laran metin hakarak hela nafatin iha ita nia Rai doben Timor Lorosae, nune ba ikus mai sira bele laran metin nafatin ba ita nia riku soi sira ne'e mak hanesan garantia bo’ot ba atu desenvolve sira nia Rai no sira nia Povo nia moris ba diak no patarata loron loron nia!!!...

Ida ne'e mak objetivu kolonialistas no neokolonialistas ninia estrategia ho ambisaun politika territorial, hadau Rai no hanean Povo seluk hodi lelan Povo no Rai nebe ke kolonialistas no neokolonialistas buka oh nia planu a’at hirak ne’e,  hodi nauk ho forsa politika no militar foti tuir sira nia gosto Povo oprimido, koloniasadu no invadido nia riku soi ba halo diak ba sira nia moris loron ba loron nia, nune mos ba sira nia Povo nia diak i sira husik ita Povo Rai nain kolonisadus sira hela hodi ita nia tristeza no matan ben, nune mos ita mak hela deit oh kulit no ruhin tantanan deit i nune mak ita kontinua moris oh terus no susar oin2 iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nebe ita nia moris fatin, husi ita nia Beiala, Bisavo no Avo sira nia heransa lulik husik mai ba ita oan no beoan sira, hanesan sira nia jerasaun lolos ba to’o oin loron ne’e!!!...

Ita tenke kategorisasikan ita nia Povo iha Timor Leste ne’e iha kategoria rua:  Kategoria genuinu kah lolos kah murni mak Povo Maubere nebe hodi aten barani amrik metin funu hasoru ita nia inimigo kolonialistas no invasores oh nia asu kolaborasionistas sira to’o ita manan i haruka sira mai hakruk ba ita, maibe to’o oin loron sira seidaauk rekonese sira nia salah, malah sira mai fali hodi kantigas oin2 atu buka fama, naran no honra ba sira nia a’an rasik i sira buka hamoen no halakun fali ita Funu Nain, patriotas no nasionalistas sira tanba sira nia matan fuan naklosu deit ba ita nia riku soi nebe ke ita hodi isin no ran mak afoin ita hetan ita nia liberdade no mos ita nia riku soi hirak ne’e!!!...

Pois hahalok maluk oportunistas sira ne’e merese duni justisa ba sira nia salah bo’ot hirak ne’e tenke hala’o duni iha ita nia tempu ne’e i itaa la husik sira hodi mangame koalia hasoru ita i lahare mai ba ita nia matan kataak sira ne’e mesak fan rai, fan fen no oan sira, inan no bin no feton sira ba nia patraun kolonialistas no invasores sira mak ne’e!!!...

I sira lahanoin sira nia hahalok a’at hirak uluk, maibe sira mai hodi ibun be’ek no luhan tebtebes atu sadik fali ita hodi provoka ita nia tensaun hodi ran nakaly amrik atu fo’o justisa tebes ba sira mak ne’e i laiha perdaun tan, nune saida mak mosu deit iha ita nia Rai dobenn Timor Lorosae nia laran ita la hakruk tan ona ba forsa politika no militar ida ne’e be deit ita nia isin fulun la amrik no hakfodak ba sira nia manobras oh intimidasoens no ameasas oin2 hirak ne’e!!!...

Ami Povo Maubere ba oin nafatin, mate kah moris Rai doben Timor Lorosae mak ami nia i maluk sira nebe ke fan tiha ona Rai doben ida ne’e laiha direitu nasional nem internasional hodi mai requere no reklama fali nia rai ida iha ami povo kik no kiak Maubere nia Rai doben Timor Lorosae tomak nia laran ne’e!!!...

Se maluk a’at sira ne’e mai halo reklamasaun ba sira nia rai pedasauk oan ida entaun se mak selu ami nia Asuwain Falintil no Veteranus sira nebe sakrifika sira nia a’an hodi mate ba Rai doben ida ne’e, nebe imi hoin loron goza hela hodi patarata los ne’e???...

Ami nia inan no aman, fen no oan sira, maun no alin, tio no tia sira, primos no primas sira, oan no beoan sira, famili husi primeira jerasaun to’o iha ikus nia, mate barak ona, rihun ba rihun, ruhin no kulit, restus mortais sira sei namkari lemo2 iha Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak seidauk hili no halibur hamutuk husi Raiulun to’o Raiketak oh Indonesia. Husi Pulo Jaku liu husi Atauru to’o enklave Oekusse! Husi Tasimane liu husi Raiklaran to Tasifeto. Imi grupo oan be namlele oan hirak ne’e mak hakarak hatudu fali imi nia barani ba ami Povo Maubere kah, entaun diak liu imi prepara ba hodi husu tan bantuan husi imi nia aman kolonialistas no invasores sira mak mai kokotek no hodi ibun be’e koalia hasoru ami, Povo kik no kiak Maubere funu nian sira!!!...

Populasaun kah grupu balu nebe ke ita hodi ba kategori kedua ne’e, mak ema a’at sira nebe ke hori uluk fan tan ita ba nia patraun kolonialistas no invasores sira nebe mai hadau ita nia rai, lelaan ita nia riku soi, viola ita nia inan no feton, bin no alin no fen sira, oho ita lahin, maun no nahan no alin mane no aman sira, desterra ita ba fatin nebe deit konforme sira nia hakarak deit, halo ita hanesan sira nia atan no TBO ba serbi sira nia patraun kolonialistas no invasores sira, iha sira nia posisaun integrasionistas no federalistas nia sira hodi lian sadik no moen moen hateten mai ba ita lian hoin2 deit i no mos halo deskriminasaun ba hodi hasoru ita oan Maubere no Fretilin sira iha vila laran kah iha cidade laran iha Timor Lorosae nia laran tomak!!!...

Hakarak haruka oho ita la iha buat ida tanba ita mesak GPK no Fretilin komunista tantaan deit tuir sira nian versaun politika hodi klasifikasi ita nia moris no posisaun politika kona ba sira no sira nia patraun sira nia interesse nebe ita teme liu ba iha kontestu husi Povo kategoria utama nia!!!...

Ne duni maluk sira lalika mai hodi ibun be’ek no luhan demais, tanba ami Povo Maubere la halua liu ami nia saudosos Asuwain matebian sira nebe ke hodi isin no ran ba hodi sosa ami libertasaun no ami nia riku soi nia, nebe lolos ikus mai ba ami nia moris, maibe imi, ema a’at lubuk ida mak hakarak hodi goza fali ami nia ran no isin, matan ben hodi susar no terus oin2 nia folin ba imi nia diak, hori uluk iha kolonialistas nia tempu mos imi mak aimanas lotuk liu, nune mos iha invasores nia tempu mos imi mak hanesan oan osan mean ba imi nia patraun invasores indonesios sira i nune imi halo a’at ba oan mauber oan sira presos politikus sira mos ami hakruk deit hodi tuir imi nia hahalo a’at sira ne’e, to’o imi la iha perdaun oh ami nia moris imi buka baku, tebe no tuku no basa ami hanesan animal ida ke la iha valor iha imi nia oin.

Nune mos tau lian ba imi nia patraun bapak kabutask sira mai hodi ho ami nia oan no maun alin sira, kah fen no inan no aman sira hanesan oho animal sira ke laiha perdaun liu!!!...

I agora ikus mai ukun rasik a’an nia tempu mos imi mak mai hodi morsi patarata tanba imi tebe rai oh imi nia man sarani ukun nain  sira  hanesan xanana, horta no sira seluseluk hodi mai susu nafatin ami nia bokor no rai bokor i lori forsas militares oin2 hodi kilat oin2 hatudu maia ba ami katak imi sei iha direitu nafatin atu bele halo ami Povo kik no kiak Maubere, hodi oho kah, hodi trata a’at kah, hodi la fo’o han no hemu mos laabuat ida, tanba imi mak patraun be hodi kanta, bidu no dansa, nune mos haklalak no hakilar hanesan maek katar no karlelen katar sira hodi koalia lia malkriadus no imorais mai ba ami Povo kik no kiak Maubere mos ami mak rona deit, tanba ami la iha forsa ida atu bele lawan imi!!!...

Nune mak imi nia kutu moris los atu buka hanean nafatin ami i ikus mai nauk no lelan hotu ami nia riku soi husi Minarai no Gas nia folin ba imi nia interesse kah grupu mafiosos sira nia no mos ba imi nia a’an rasik kah ba imi nia familia, hanesan imi nia fen no oan sira i imi laiha liu moral atu haadaau tan ema nia fen ba halo imi nia amantes tanba imi nia gostus satanikus siraa ne’e mak halo imi sai manas hanesan buamanas lotuk sira ne’e!!!...

Hein belun sira horas ne’e ami jura ba ami nia Saudosos Asuwain Matebian sira nia mate restus sira nebe sei rai balu iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran, maibe balu mak horas ne’e hakoi tiha ona iha cemiterio Metinaru neba ne’e!!!...

Nune mos ami haroan nafatin ami Nain Maromak no ami nia Raai Lulik no Knua Lulik sira ba bele fo’o laran metin ba ami, hodi fo’o forsa moral no estimula ami nia barani ba nune ami bele iha forsa nafatin hodi buka tuir ami nia saudosos sir nia mate ba rai doben ida ne’e, nebe imi siraa nebe ke oin loron kokotek demais ne mak halakun duni ami nia avida no estraga ami nia uma no knua no rai nebe ke ami moris mai, mak naran Raai doben Timor Lorosae!!!...  

A luta klontinua iha frente politika oin2 hasoru formas ukun nia nebe sei aplika sistema kolonial fascista, diktator no tiranus sira iha ita nia Nasaun Timor Lorosae nia laran tomak!

Viva Povo kik no kiak Maubere! Viva Juventude Muabere! Viva Asuwain Veteranus, Falintil, Resistentes Funu Nain nebe ke merese duni Povo Timor tomak nia respeitu no konsiderasaun hodi valor no signifikadu a’as tebtebes iha Historia Funu de Resistensia Nasional hodi liberta Rai doben Timor Lorosae nebe oin loron ema hotu2, diak kah a’at iha hotu oportunidade atu moris hodi goza oh netik, maibe ema balun nebe ke hodi hori uluk defende bandeiras integrasaun, federasaun no autonomia sira mak buka tun no buka sa’e hodi manobras oin2 no mos hodi lian sadik no provokativus oin2 atu oh intensaun a’at hodi buka instabilidade no inseguransa ba ita nia Povo kik no kiak nia moris iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak! Viva Linha Mestra Politika Fretilin nia nebe hakiak nia liman kroat Falintil i hodi ikus mai konquista ita nia soberania husi ita nia inimigos, invasores, agresores no okupasionistas Indonesios nebe oin loron ita hananu nafatin ita nia Hinu Rvelusaun ...”Foho Ramelau no mos Hino Nasional Patria, Pátria”... sem fim, husi jerasaun ba jerasaun to’o Fim do Mundo!!!...

Honra i Gloria hodi signifikativu bo’ot ba ita nia Asuwain Saudosos Matebian sira, Herois da Libertasaun da Pátria i Martires da Revolusaun Povo Maubere nia tomak iha Rai doben no lulik Timor Lorosae!!!...

Nain Maromak sei hahi nafatin nia bensaun no nia grasas mai ba ita Povo kik no kiak Maubere iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak to’o ita liberta lolos duni ita nia Povo kik no kiak husi mukit no susar no terus oin2 nia laran hirak ne’e ba loron besik mai ne’e!!!...A luta continua i a vitoria é certa!!!...

Hakfulak no Hakslok hodi Hakoak bo’ot ba kamaradas, kompaneiros, maun no alin, inan no aman, feton no bin, fen no lain no oan sira, ran maluk no mane maluk hotu2 mak ami hadomi no respeita hodi neon no laran metin ba malu nafatin to’o mate...