Lian Tatoli husi Ramkabian nia tutun ba
Povo kik no kiak Maubere iha Timor Lorosae nia laran tomak nune mos ba Timor
oan hotu2 nebe ke namkari lemo2 iha rai Liur neba…
Maun no alin, inan aman, fen lahi no
oan, bin no feton, ran maluk no mane maluk, kamaradas no kompaneiros iha rai
doben Timor Lorosae nia laran tomak, nune mos iha rai liur hotu2 nebe ke ami
hadomi no respeita hodi neon laran metin ba malu nafatin.
Uluk nanain ami
hato’o ami nia saudasoens kombativas no revolusionarias de solidariedade no
fraternidade nebe ke ita komuga prinsipios basikus ida deit tuir ita Nain
Maromak nia Ukun Fuan sira i nebe habebar iha prinsipios Fretilin Socialista e
não ateista e materialista. Nune ami se deseja ba imi kontinusaun Natal Feliz no
Ano Novo ho esperansas hodi ita Nain Maromak nia Bensauns no Grasas...
Tuir mai ami hato’o
ba imi hotu2 situasaun politika nebe ke ita haré no akompanha iha tempu ikus
ne’e nia laran, kona ba movimentasoens ema strangeiros iha ita nia rai laran,
nune mos ba ita nia ukun nain sira nia politika ke la dun saudavel ba ita Povo
kik no kiak Maubere iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak.
Situasaun politika
nebe ke horas ne’e la’o dadauk iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran la
dun saudavel ba ita Povo kik no kiak, aileba no aintanan, bolsu mamuk no liman
mamuk, Povo kik no kiak Maubere tomak iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran
tomak, husi Lorosae to’o Lorotoba. Husi Pulo Jaku liu husi Atauro to’o enklave
Oekusse Ambeno. Husi Tasimane liu husi Raiklaran to’o Tasifeto…
Konstelasaun
politika husi ukun nain sira ne’e mesak ho espirito de “megalomania”= (hodi
koalia rendah2 no funan2 hanesan aitan matak no rairahun hodi soe mai ba ita
kik no kiak nia matan atu bele bosok, lohi no tan ho intensaun a’at deit ba ita
nia moris hanesan Povo no Nasaun) no “lalomania”= (iha mania koalia barak no
gaba sola demais ho nia fantasias sira atu lohi no nauk matmatak ita Povo kik
no kiak nia susar no nia terus folin, hanesan ita nia riku soi nebe ke sira
agora dadauk maneja hela ba sira nia interesse no sira nia familia no sira nia
grupu mafiosos sira deit iha periodo dala rua nia laran be sira ukun ita nia
RDTL to’o oin loron ne’e) nebe horas ne’e ukun dadauk ita nia RDTL ne’e mesak
fantochadus tantanan deit i la iha espiríto nasionalismo no patriotismu as
tebtebes ba bele serbi ita nia Povo kik no kiak Maubere nia interesse, maibe
sira buka mak hodi habokur no hariku sira nia a’an rasik hodi ita nia Povo kik
no kiak nia riku soi mak sira hatene…
La’os ida ne’e
deit, maibe sira mos tenke buka defende nafatin sira nia patraun kolonialistas
no neokolonialistas sira nia interesse hodi nune sira iha sempre vantagem mai hodi
hatun ita Povo kik no kiak Maubere nia dignidade no identidade hanesan Povo no
Nasaun ida soberanu amrik iha Mundo ne’e nia klaran...
Taur Matan Ruak
hodi buka kandidata nia a’an atu sai Presidente hahu iha fulan Oktober tinan 2011,
Horta ho nia histericidade hanesan komadre bo’ot hodi kantigas oin2 hodi
desafia ho TMR ninia entusismo no activu ba hodi halai tun sae iha Povo kik no
kiak nia let iha kuase TL nia laran tomak fo’o hatene ba sira katak nia hakark
sai Presidente ita nia RDTL nia, tanba ita haré katak maluk Funun Nain
Falintil, Veteranus, Biberes no Mauberes, faluk no oan kiak sira, mutiladus
funu nain sira, Juventude Maubere mak lakun inan no aman, maun no alin, bin no
feton, kamaradas no kopmaneiros, ran maluk no mane maluk nebe ke hodi nia
barani hodi isin no ran mate no nakfakar ba ita nia Rai doben Timor Lorosae
ne’e, hodi objetivu ida deit mak tenke liberta Rai doben no Povo kik no kiak
Maubere nebe ke hori uluk kolonialistas no neokolonialistas ho nia asu nurak sira
hanean no halo atan ba beibeik hodi modus selvageria nia buka atu susu nafatin
Povo TL nia bokor no Rai bokor nebe ke oin loron ita hotu hare ho matan no kaer
ho liman, Ita Povo Maubere nia patrimonio kah riku soi, Minarai no Gas biloens
ba biloens nebe ke sira agora hodi goza ho, iha sektor privadu kah iha mos
sektor publiku ba sira nia moris diak no patarata iha ita nia sorin no sorin
hodi kanta, bidu no dansa, han no hemu a garnel i hodi matan sikun deit mak
haré mai ba ita Povo kik no kiak nia moris a’at hodi ita nia destinu nebe ke
ita la hatene atu moris oin sah ne’e, bahinra ita manan tiha funu hasoru ita
nia inimigo RI ho nia Forsasa Armadas ABRI sira.
Iha propagandas
pre-campanhas nia ne’e TMR presisa liliu elementos massas populares nebe ke iha
influensia makas iha nia massas populares sira, liliu ba Asuwain Mate Restus
sira, hanesan Asuwain Falintil, Veteranos Funu Nain sira, Oan Kiak no Faluk
sira, Liman no Ain toar kah Mutiladus Funu Libertasaun Nasional nia mak sira
konsentra nafatin hamutuk ho nia determinasaun politika baseia ba prinsipios
nebe ke ita lori ba funu hasoru ita nia inimigo kolonialistas no
neokolonialistas sira iha ita nia Matadalan Fretilin nia ma’on okos, nune mak Organizasoens Massas Populares hanesan SAGRADA
FAMILIA nia, FALINTIL no VETERANO FUNU NAIN nia, CPD-RDTL/ MOVIMENTO FRETILIN
hamutuk ho FORSAS ESPECIAIS FALINTIL-BRIGADA VERMELHA nia, JUVENTUDE MAUBERE nia,
OPMT nia, OPTT nia, i finalmente POVO MAUBERE tomak nebe ke hori uluk hodi sira
nia barani no determinasaun hodi patriotismu no nasionalismu as tebtebes hodi
amrik metin iha nia Liman Kroat Falintil no Matadan Fretilin no mos nia oan
Juventude sira hamutuk hodi se’e liman ba malu, kumu liman metin hodi hasae ba
Lalehan ho nia determinasaun politika atu ukun rasik a’an i kontra formas sira
nebe ke la serbe ba ita nia Povo kik no kiak nia moris hanesan Povo no Nasaun
iha nia fatin moris nia laran i mos tenke konsidera a’an katak nia mak tenke
determina nia destinu no manda ninia a’an iha nia uma laran i la’os atu hakruk
tan ba forsas politikas husi rai liur nebe ke mai atu ho intensaun a’at buka
domina povos nasoens ba ikus mai bele fae ba grupus kikoan2 ba nune sira bele
ukun no hanean hodi susu ita bokor no rai bokor nafatin konforme sira nia
hakarak. Nune mak ita Povo Maubere no Timor Lorosae tomak hakribik klasses
opresores no exploradores ninia hahalok hirak ne’e, i ita Povo tomak Timor
Lorosae i liliu Povo Maubere sente a’an tuir ninia dignidade no identidade
hanesan Povo Maubere no mos Nasaun Maubere iha Mundo ne’e nia klaran mak
halibur Timor oan hotu2 nebe ke moris iha susar no terus nia laran, iha
kolonialistas nia sistema ukun nia okos, amrik hodi barani kanta Hino Revolusionario, “FOHO
RAMELAU” ho uniku objetivu genuinu no
logiku ida nia kontestu, mak tenke liberta ita nia Povo sofre no terus nain
Maubere no nia Rai doben Timor Lorosae husi kolonialistas no Neokolonialistas
no nia Asu nurak sira nia forsa Politika. Militar, Ekonomika no Financeira mos
kekuatan sira selu-seluk nia dominasaun okos iha ita nia Rai doben Timor
Lorosae nia laran tomak nebe ema let no liur nia presensa iha ita nia Rai doben
TL nia laran besik tinan hatus ha’at hitun nolu resin lima nia laran....Biarba
nune ita Nain Maromak, ita nia Rai Lulik no Knua Lulik, nune mos ita nia
Beyala, bisavo no avo nune mos to’o ita nia inan no aman, maun no alin, oan no
fen kah lahin, feto, bin no nahan sira,subrinhos no primos sira, tios no rian
sira, ran maluk no mane maluk sira, kamaradas no kompaneiros sira hotu, husi
Lorosae to’o Lorotoba, husi Tasimane liu husi Raiklaran to’o Tasifeto, husi
Pulu jaju liu husi Atauro to’o Oekusse Ambeno nebe sira hodi sakrifika sira nia
isin no ran iha kolonialistas no invasores indonesias sira nia kekuatan
politika no militar okos, konserteza katak sira nia Klamar no Espiritu iha ita
Nain Maromak nia oin kah ma’on okos selalu memohon kpd TME ttg Keadilan,
Kebenaran dan Kejujuran akan tersinar kembali di Bumi TL seperti Matahari
sering terbit di Timur dan terbenam di Barat selama masa hidup kita Umat
Manusia di seluruh Bumi ini...
Hodi plano inisial
ne’e mak TMR konsegue kapta Povo nia konfiansa através de elemntos chaves ba
massas populares nebe ke sira nia moris la simu atensaun no apoio tebtebes husi
governo sira iha tinan besik sanulu resin rua liu ba kotuk to’o iha momentu nebe
TMR kandidata nia a’an atu sai Presidente ba ita nia RDTL no ita nia Povo kik
no kiak Maubere, komo alternativu diak ba hases kah hadok elementso estranhos
sira nebe ke hori uluk ukun ona ita nia RDTL no ita nia Povo Maubere iha
peridos hirak liu ba kotuk nebe sira nunka halo buat ida ba ita nia Povo nia
moris diak nune sira bele moris hakmatek iha dame no domin tuir ita Nain
Maromak nia hakarak ba ita hotu i liliu ba ita nia Povo kik no kiak Maubere
susar no terus nain sira, maibe triste tebtebes hahalok diak hirak ne’e.
Governantes sira nunka pratika no hatudu mai ba ita Povo kik no kiak, susar no terus
nain Povo Maubere no Timor Lorosae nia oan tomak to’o oin loron ne’e...
Maibe TMR atu
konsegue nia planu oan ne’e tenke fo’o fiar no hodi neon no laran metin ba Lideres
massas populares sira nebe ke teme iha kotuk dadauk ba ne’e...Nune mos Massas
Populares nia representantes mos hakarak garantia husi TMR ho komprimissu ida
nebe ke tenke dada massas populares nia
atensaun katak buat nebe ke TMR hakarak ne’e tenke ho objectivu atu serve ita
nia Povo kik no kiak Maubere no nia komponenetes nebe ke ita teme iha kotuk ba
dadauk so bele hodi hanoin hanesan ne’e mak Massas Populares no nia
representantes sira bele fo’o ninia apoio total no kompletu ba TMR ninia
eskolha atu sai Presidente ba ita nia RDTL no ita nia Povo Maubere, maibe se
hodi hanoin no hakark seluk karik TMR impossivel atu sai Presidente ita nia
RDTL nia...
Nune mak molok hahu
atu hala’o kampanhas ba eleisaun presidensial nia, massas populares nebe ke ita
refere iha kotuk ne’e husu TMR ninia honestidade no ninia primazia politika
nebe ke tenke hatud sai ba ita nia Povo kik no kiak Maubere katak nia oan ida
naran MTR hakarak sai Presidente atu bele serbi hodi neon no laran ita nia Povo
kik no kiak nia interesse tebes duni duke halo fali serbisu ema a’at no let
sira iha ita nia sociedade Maubere nia laran...
Komo garantia ba
Massas Populares atu bele deposita konfiansa ba TMR atu sai Presidente ba RDTL
nia ba periodo 2012-2017, mak iha semana ida antes de karavana Kandidatu TMR
sai ba hala’o nia kampanhas, TMR no nia komitiva liliu nia Fen no Oan sira oh
nia a’an rasik, sira konsentra iha Tutugua-Laga, iha Quartel-General Sagrada
Familia no Falintil i Veteranus Funun Nain sira no CPD-RDTL/FRETILIN MOVIMENTU
nebe halo parte FORSAS ESPECIAIS FALINTIL nia mak naran BRIGADAS VERMELHAS,
hotu2 halubur iha fatin nebe ke ita teme iha kotuk dadauk ne’e, i husi iha
fatin ne’e, TMR halo Juramentu iha ita Nain Maromak nia ma’on okus i nune mos
iha ita nia Saudosos Matebian sira nia restus mortais nebe ke horas ne’e dadauk
sei halibur hamutuk iha fatin ne’e, nune mos iha ita nia Bandeira Lulik Nain
tolu, Bnadeira FRETILIN, FALINTIL no RDTL nia nia ma’on okos no iha ita nia
Representantes Massas Populares nia no ho massas populares husi diferentes
eskaloens hotu2, husi kik no bo’ot, husi katuas no ferik, husi feto no mane,
biberes no mauberes, aileba, aintanan, bolsu mamuk, hakfolik lipa no tais tuir
Povo kik no kiak Maubere nia oin mak afoin ita nia alin no kamarada TMR halo
Juramentu ho isin nakdedar hanesan be’e doko maibe ho lian los katak nia mai hodi
haraek a’an iha Nain Maromak, Saudosos Matebian sira, Massas Populares no nia
Representantes sira, Sagrada Familia, Asuwain Veteranus Falintil, Funu Nian
sira, CPD-RDTL/Movimento Fretilin ho Falintil nia Forsas Especiais Brigadas
Vermelhas, Povo Maubere tomak, Juventude Maubere, OPMT no OPTT, klasse
studantil intelektual no serbisu nain, jornalistas no klasse kademikus sira,
religiosos no lian nain tradisionais sira hotu2 hamutuk oh ita nia matadalan
Fretilin nia oin hau, TMR jura katak hau hodi hanoin diak atu kandidata a’an
iha tempu difisil ne’e nia laran atu bele sai Chefe Estadu Timor Lorosae nia ba
nune hau bele ho hau nia kbit nebe husi imi nia tulun hotu ita hamutuk bele
halo diak ba ita nia Povo kik no kiak nia moris ba diak atu nune bele hetan paz
metin iha domin no dame tebtebes nia laran, tuir ita Nain Maromak nia hakarak
maibe la’os hau atan nia.Nune mak hau dala ida tan hasai husi hau nia fuan no
laran katak hau hakarak amrik iha imi hotu nia oin tanba imi nia susar no terus
no imi nia matan ben no imi nia kole hodi isin no ran ba hodi liberta rai
dobenida ne’e, imi sai fali hanesan penontong ba processu ida nebe ita hodi
konkista ho ran no isin mak afoin ita liberta ita nia Rai doben TL no ita nia
doben murak Povo Maubere. Maibe lamentavelmente ita nia ukun nain sira liliu
maun bo’ot sira hanesan Xanana no Horta fo’o liu oportunidade ba ema seluk no
let nebe ke hori uluk fan ita nia Rai no ita nia Povo ba ita nia inimigo RI no
nia Forsas Armadas sira mak oin mai fali hanesan ita nia patraun i sira mak goza
hela ho matan momos ita nia riku soi, husi Minarai no gás nia folin, hodi
biloens no biloens Dolares Amerikanos ba sira nia intersse rasik do ke ba ita
barak liu nebe ke hori uluk hodi sakrifika ita nia a’an ho sofrimentu barak nia
okos hodi susar no terus oin-oin mak ita
afoin hetan ita nia ukun rasik a’an ne’e...Ne duni bahinra hau manan eleisoens
e eleito ba Presidente ita nia RDTL nia, hau tenke kumpre duni planu nebe ke
hau hateten sai ba imi hotu iha kompromissu ida ne’e nia laran”..Nune mos TMR sei
hatutan tan,...”Se hau la halo tuir lianfuan sira nebe ke hau teme iha
juramentu ida ne’e nia laran ba imi hotu nia oin i se hau halo fali ema seluk
no let ninia serbisu hodi trai imi Timor oan tomak nebe ke sofre no terus ba
Rai doben ida ne’e, berarti hau memang bosok ten bo’ot ida, i pior liu mak hau
sai fali hanesan traidor bo’ot ida hanesan Judas Skariotas nebe ke nega ita Nain Maromak Jesus Cristo iha Fariseus, sacerdotes no skripas
nia oin iha Jerusalem kapital Rai Santa Israel neba iha tinan 2000 liu ba kotuk
ne’e”...
Iha presentes ba
Juramentu nebe ke alin no kamarada TMR hala’o ho solenidade iha Sagrada Familia
nia kompaund neba ne’e mak nia resultadu mai foti nia iha segunda rodada ba
hodi eleito Presidente ba ita nia RDTL nia ne’e...
Maibe triste oituan
mak bahinra alin no kamarada TMR sae tiha ba okupa kargu Presidente ita nia
RDTL, malah nia la observa didiak i la halo tuir nia kumprimissu nebe halo
espesifisaun hodi prioridades nebe dean katak bahinra nia sai Presidente tenke
halo primeiro de tudo fo’o atensaun ba komponentes Funu Resistensia Nasional
nia nebe sei moris i hodi halerik bebeik ba buat hotu2 ba sira nia moris
hanesan Herois libertadores ba Patria Maubere i Mártires ba Revolusaun Povo
Maubere nia nebe oin loron Rai doben Timor Lorosae hetan duni ukun rasik a’an,
i nune mos ba ita nia Povo kik no kiak nia moris diak tanba besik tinan sanulu
resin nia laran ne’e, ukun nain sira nebe ke ukun ita nia RDTL ita hare no
akompnha ba sira nia ukun nia kbit no matenek mak buka halo KKN deit ba hodi
habokur no hariku a’’an ho ita nia Riku Soi, husi Fundus Minarai no Gas nia ba
sira nia a’an rasik, ba sira nia familia no sira nia belun mafiosos sira nebe
ke gosta aproveita sira nia liras nia ma’on okos hodi buka atu halo susar no
terus ita nafatin hodi hanean ita no susu ita bokor no rai bokor konforme sira
nia gostus satanikus i sira la presisa
liu ita nia Povo kik no kiak Maubere no Funu Nain sira nia susar no terus to’o
oin loron ne’e...
I agora hodi tinan
foun ne’e alin TMR ninia hahalok ne’e hatudu mai ba ita hanesan fali “BONEKU”
ida nebe ke nia maun Xanana aproveita hodi nia forsa konstitusional ba atu
intimida fali ita nia kamaradas iha CPD-RDTL / FRETILIN MOVIMENTU HO ITA NIA
FORSAS ESPECIAIS FALINTIL NIA BRIGADAS VERMELHAS NIA. Sadik oh liafuan oin2
tanba senhores palhaços sira iha CNRT mak oin loron atu buka sa’e fali ita Povo
Maubere nia kabaz leten hodi tula sira nia xelim ba nune sira buka hodi halakun
ita nia espiritu nasionalismu no patriotismu nebe ke berkokok metin iha ita nia
neon no laran to’o mate hanesan ita Povo Maubere oan kik no kiak nia nebe ke
barani halo funu hodi Restora ita nia Independensia nebe sira barak oin loron
goza hela ne’e...
KAYRALA XANANA
GUSMAUN,TAUR MATAN RUAK NO LERE ANAN TIMUR kuandu manda bokas hasoru ita nia maun
no alin, kamaradas no kompaneiros sira CPD-RDTL / FRETILIN MOVIMENTU HODI
FORSAS ESPECIAIS FALINTIL NIA ASUWAINS BRIGADAS VERMELHAS NIA ne’e buat ida ke
halo ita senti la dun furak, maibe se kamaradas, irmauns no kompaneiros nain
tolu hakarak duni HURLELEN kah harak katak
Lere hodi FDTL no PNLT mai ataka ami, mak ami pronto hodi simu imi hodi ita
hamaus malu deit hanesan imi halo ba Alfredo no Gastaun sira...Se ida ne’e mak
imi hakarak entaun bele mai koko ba mak ita haré malu, resultadu sai diak kah
lae, konforme imi nia politika be halo jogos kolonialistas no neokolonialistas
ninia hahalok foer no mesak iha markas
mafias nia nebe oin loron halo foer Nasaun TL nia naran iha expectrum politiku
internasional nia ne’e...
Alin TMR nia
komprimissu nia laran laiha pontu kah virgula ida mak teme kona ba integrasaun
Falintil Asuwain sira iha Organisasoens massas populares sira nebe ke ita teme
iha leten ba dadauk ne’e, tanba alin TMR ninia kumoprimissu laran dean katak
Asuwain Veteranus Falintil no Funu nain sira mak tenke fila fali ba ba kuarteis
hodi hala’o nafatin nia missaun lulik atu defende Rai doben Timor Lorosae nia
soberania no Povo Maubere nia dignidade no identidade hanesan Povo no nasaun
iha Mundo ne’e nia laran...Tanba ukun nain sira salah halo definisaun kona ba
Asuwain Falintil, Funu Nian Veteranus sira nia knar no missaun lulik atu
defende Patria Timor Lorosae no Povo Maubere mak oin loron imi ukun nain sira
hodi halai hanesan matan delek halo krisis barak iha ita nia Rai doben Timor
Lorosae nia laran ne’e...Portanto alin doben TMR presisa halo refleksaun oituan
kona ba alin nia komprimissu nebe ke alin halo tuir Juramento Lulik iha Tutugua
Laga nebe ne’e, mak afoin mai kanta fali hodi kantigas oin2 ba mai ami ho nia
maun no alin, kamaradas no kompaneiros sira nia oin, se lae imi mehi demais iha
loron manas nia okos ne’e...Se nune entaun la dun diak mai ba ita mak ne’e,
tanba imi nia halimar demais ne’e loron ida ita sei rahun hotu mak ne’e, alin
tenke kuidadu didiak ho ema a’’at sira nia jogos befoer nia atu soran ita mak
ne’e...Tanba sira nia lema mak hodi fa’e ita ba hodi ukun ita atu nauk ita nia
riku soi ba hodi habokur no hariku a’an
deit mak ne’e, maibe sira iha hanoin seluk atu halo buat ida diak ba ita Povo
kik no kiak nia moris atu sai diak mak laek ona alin no kamarada...Kuidadu,
hodi neon nain ho matan mos, hare nafatin ba o nia sorin no sorin se mak lolos
ho nia inimigu no amigo i keta la’o hdi matan delek baku ulun tun sae i kua mai
nia konsekuensias mak fo’o kesempatan ba ema let no seluk mai atu sobu tan ita
nia unidade monolitika de prinsipios hanesan Povo Maubere no Frentistas sira
nebe sai Manu Aman Tuba Rai Metin hodi Kokoroek nafatin iha ita nia Rai doben
Timor Lorosae nia laran ba Mundo tomak ho ita nia dignidade no identidade
hanesan Povo Maubere no Nasaun Timor Lorosae...
Imi nain tolu la
barani hodi kaer no hatama ba kalabosu ema a’at sira nebe ke iha AMP hodi lohi,
nauk no halo pratikas makas kona Korrupsaun, Konluiu no Neoptismu hirak ne’e,
nebe nia resultadu Povo kik no kiak Maubere nia riku soi husi Minarai no Gas
nia folin nauk hotu ba hodi hariku no habokur a’an i agora imi mai kanta
kantigas desgarradas hanesan imi nia patraun milisias nia ulun hanesan Hercules
Marçal kah ho se tan no se tan los deit nebe ke sira nia liman foer ho ita nia
Povo nia ran i agora sira mai hodi kantigas mos oin2 atu halo lerek saida ba
ita nia Nasaun soberanu ne’e...Teberai los ho se’e iha Indonesia neba? Se mak
barani hanesan Suharto atu halo tan merdas hanesan hori uluk nia halo ba nia
Povo rasik nune mos nia barani halo ba Povos kolonisadus sira iha Pulau sira
selseluk...Se Indonesia buka atu halo politika nakar nia mak ita Povo Maubere
sei barani defende tan ita nia soberania to’o mate, maibe atu tuir lekirauk
sira be kriminosos no nauk ten be agora iha Indonesia neba mak laek ona...
I dala ruma ema
lubuk ida be frustradus sira nia hahalok ne’e mak hodi buka halo gosip antara Povo maun no alin rua
nebe ke hori uluk hotu2 sofre no terus ba sistema ditadura no facistas no
militaristas sira iha Nusantara no mos iha Timor Lorosae no iha Papua Barat kah
Iryan Jaya mak oin loron ba ikus ne’e ita hare ho matan, rona ho tilun no kaer
ho liman nafatin ne’e...
Lian bahasa
indonesia katak “gretakan no gretakan” sira ne’e la halo ami Povo kik no kiak
Maubere no ami nia liman kroat ASUWAIN FALINTIL nakdedar no tauk...
Pelo kontrariu, se
Indonesia hakarak monu ba nia politika de nostalgia no saudosismu atu aventura
fali ba ninia hahalok nebe ke sira pratika ba nia Povo no Povo sira seluk nebe
ke sira kolonisa no aneksasi iha tempu
Suharto nia ne’e, entaun sira buka bé merak mak ne’e...
Tanba era agora
ne’e, la’os hanesan era uluk nia, nebe Amerika sei dukun ditadores asiatikus
sira i nune sira halo konforme sia nia hakarak, maibe oin loron TL ne’e Nasaun
soberanu i independente ida i halo parte Nsaoens Unidas nia mak ne’e...
Ne’e dean katak
Negara ida nebe ke halo parte ba UN nia ne’e, sira nia status nunka marka sira
nia presensa mesak iha mundo ne’e, nune o hodi halo tun no halo sae atu buka
halo buat ida ba nasaun ida seluk hodi nia status halo parte UN nia ne’e bele
hamosu problema barak ba ho nia Nsaun no Povo nia moris ba ikus mai...
Se tan deit
Hercules, Indonesia hakarak mai ataka tan TL ne’e kalah nia barani liu mak nia
hakarak koko forsa hasoru Povo Maubere no Dunia karik???
Ita hare deit ba
nasaun Yugoslavia oin loron Serbian mak amrik mesak ne’e. Nia estadus sira
selseluk hotu2 memisahankan diri i to’o oin loron malah Mundo rekonese tan
estadus livres i independentes sira i lori sira nia status hotu ba halo parte
PBB nia...
Irak halo invasaun ba Kweit, Mundo amrik i kondena
Irak ho termos fortes no intimidatorios ba Irak dean katak lalika halo aventura
demais ba sobu nasaun no estadu soberanu ida, se lae nia konsequencias sei mai
terribel liu ba nasaun ida nebe ke hanesan invasor kah desestabilizador ba
nasaun seluk ho status nasaun soberanu no independete.
Pois se nasaun ida
nebe ke mak hodi teimosia buka intromete
nasaun soberanu ida nia moris no destinu ne nia konsekuensias sira sei sai
bo’ot ba nasaun atakante no provokator sira nia a’an rasik. Nune mak kona ba
Irak ne’e, Mundo hotu2 ambrik hasoru politika de hegemonia territorial husi
Irak no nia liders sira i liliu mundo Europeu mak fo’o uluk resposta hodi tama
ho forsa politika, ekonomika, financeira no militar hodi armamentu funu nia
oin2, hodi kalibre oin2, hodi ribuan pesewat tempur sapu rata negara itu,
maupun negara Yougoslavia to’o rata2 semua dua negara masih masing to’o oin loron
la iha buta ida tan.
Kasian imi agora mai kokotek tan iha FB Media
Social ini, ho imi nia kantigas oin2 deit, tanpa gunanya sama sekali maun no
alin maufeuk oan sira ne’e....
I dalan los ba imi
mak ne’e. mau no alin maufeuk oan sira ne’e...Se hakarak fila fali mai ba Tanah
moris nia entaun mai hodi kondisaun ida ne’e, se imi nia liman foer hodi ita
nia Povo kik no kiak Maubere nia ran entaun mai ba hatan uluk Justisa lai mak
afoin bele ba uma, mas tuir mai mos tenke ba husu deskulpa no perdaun ba ita
nia Povo Maubere mak afoin bele ita simu malu ho laran luhak no kontente, maibe
se imi sira sei hanoin ba imi nia aman bapak kabutasak sira entaun diak liu imi
hela metin iha indonesia neba i lalika lakun tempu fila fali mai iha Rai doben
TL nia laran tanba ninia konsequensias bele fo’o todan ba imi nia moris iha ikus
mai...
Maibe se mak salah
hodi ran ita nia Povo kik no kiak noda ba nia liman ne’e, diak liu mai ba hatan
iha Justisa hodi husu deskulpa no perdaun ba imi nia salh i lalika mai fali
hodi foti a’an to’o lalehan i buka tabele ba ukun nain imorais sira atu hatun
fali imi nia maun no alin Povo Maubere nia oan sira be susar no terus nain
tantanan sira ne’e, tanba imi lubuk ida ninia hahalok nebe ke ita Nain Maromak
no ita nia Saudosos Matebian sira nia klamar mos ami fiar katak sira sei la
fo’o fatin liu ba imi hirak nebe ke hodi ran inocente ita nia maun no alin,
inan no feton, oan no aman, bin no feton nebe ke imi hodi moen2 amrik iha ema
let no seluk nia sorin mai halakun sira nia vida i la iha rasaun ida ke bele
justifika imi nia krimes no brutalidades sira mak ne’e...
UNIMIT no ISF nia
presensa kuase tinan 7 iha itia Rai doben Timor Lorosae nia laran so serve
interesses ukun nain sira i ukun nain sira ho Forsas Estrangeiras hamutuk hodi
amor malu i nune ita Povo kik no kiak Maubere, Timor Lorosae nia oan kik no
kiak sira tomak mak sofre konsekuensia liu ba forsas estrajeiras ninia presensa
iha ita niai doben Timor Lorosae nia laran, Timor oan hotu2 hakribit no marginalisadu,
laiha serbisu ba ita nia oan foin sae sira tanba kampus serbisu la iha liu. Osan
barak husi fundu Minarai no Gas nia folin loron no kalan mak ukun nain sira ho
forsas estranjeiras fo’o ba malu hodi hariku no habokur a’an enkuantu ita Povo
kik no kiak Maubere moris hodi ruhin no kulit tantanan deit to’o mate...Forsas
estranjeiras iha ita nia Rai doben TL nia laran halo buat barak mak salah dala barak sira be dean katak Forsas be lori
paz no amor mai ba ita Povo kik no kiak Maubere ne’e lori fali inimizade no
iabilidade ba Povo nasaun ida ne’e, tanba UNMIT kah ISF sira ne’e iha ita nia
rai sira nakar ten demais i viola mos lei no prinsipios UN nia hodi buka sai
lanuten tantanan deit, nune mak kaer kareta hodi halai hanesan animal fuik i la
kontrola nia a’an, nune mak dala barak oho ita nia oan sira kah inan aman sira
kah, maluk no kompaneiros ira hodi mate saukati deit i laiha lian ida ke kona
ba sira tanba sira mesak governu nia anak bua emas deit ne’e...
I nune Povo kik no
kiak mak sorfre no terus nafatin, maibe ukun nain sira ho nia maluk husi klasse
elite, facistas no paternalistas sira ne’e sempre buka atu moris diak deit
hanesan lolos sanguessugas no parasitas iha ita Povo kik no kiak Maubere nia sociedade ni laran.
Informasaun recent
kona ba Primeiro Ministro Xanana nia intensaun hodi husu efectivus husi GNR
hatus lima husi Portugal mai i Forças Especiaismentu ida atu protege Xanana nia
interesse, tanba CPD-RDTL / FRETILIN MOVIMENTO HO FORÇAS ESPECAIS HUSI
FALINTIL, BRIGADAS VERMELHAS ne’e halo Xanana nia ulun moras i pois nia tauk
mak FALINTIL – FDTL la fo’o apoio ba nia atu bele sobu Organisasaun Popular
CPD-RDTL nebe ke ita teme iha leten dadauk ne’e...
Hafulak no Haksolok
hodi ami nia hakoak bo’ot ba imi hotu mak ami hadomi no respeita ho neon no
laran metin ba malu nafatin hanesan ita hotu Timor oan mesak...