LIAN TATOLI
HUSI RAMKABIAN NIA TUTUN BA TIMOR OAN SIRA HOTU2 IHA RAI LARAN. HUSI RAI ULUN
TO’0 RAI IKUN. HUSI PULO JAKO
LIU HUSI ATAURO TO’O OEKUSSE-AMBENO. HUSI TASI MANE LIU HUSI RAI KLARAN TO’O
TASI FETON. NUNE MOS TO’O BA RAI LIUR HOTU...
Ba maluk Timor
oan sira mak ami hadomi no respeita oh neon no laran, uluk nanain ami hato'o ba
imi hotu2 husi ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak nune mos iha rai
liur, ami nia kumprimentos, hakfulak no hasolok no mos hodi hakoak bo'ot ba imi
hotu2 iha nebe-nebe deit mak ami hadomi no respeita oh neon no laran...
Oin loron 16 Fulan
Abril, Tinan 2012 iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran, ita Povo Timor
tomak husi rohan ba rohan ambrik oh neon no laran metin atu hili ninia oan
murak ida nebe mak nia Povo rasik fo’o ninia fiar tomak no nia konfiansa katak
hodi nia no ninia kamaradas no kompaneiros, maun no alin, ran maluk no mane
maluk, oan no fen, bin no alin feton, inan no aman, nebe ke oan murak Timor oan
ne’e sadere ba hodi hetan konfiansa bo’ot husi ita nia Povo tomak Timor Lorosae
nia laran, husi Rai Ulun to’o Rai Ikun, husi Lorosae to’o Lorotoba, husi Pulo
Jako liu husi Ataúro to’o enklave Oekusse-Ambeno, nune mos Timor oan hotu2 iha
Rai Liur tomak ne’e. Timor oan hotu2 nebe ke hodi neon no laran hakoak no
hadomi duni ninia Rai Lulik Timor Lorosae no haraek a’an hodi hakruk no hakneak
ba Ita Nain Maromak Santíssima Trindade hodi Ita nain Jesus Kristus nia naran i
no mos Ita Nain Feton Imakulada
Konseisaun no maun no alin Santos no Anjos nune mos ita nia Saudosos Matebian
sira mak fo’o a’an ba mate hodi ita liberta ita nia rai doben Timor Lorosae
nebe horas ne’e iha Ita Nain Maromak nia mahon okos neba.
Los duni maun no
alin, ina no aman, fen no oan, bin no alin feton, kamaradas no kompaneiros, ran
maluk no mane maluk ita hotu2 hatene katak laiha poder ida ke as liu du ke ita
Nain Maromak nebe halo Lalehan no Rai nune mos la iha mos forsa politik ida ke
hakat liu ita nia Saudosos Asuwain Matebian sira nebe ke hodi sakrifika ninia a’an
ba hodi liberta ita nia Rai doben Timor Lorosae ne’e...Tanba nune mak iha
processo kampanhas elektorais nia laran ita hotu2 haré katak maluk sira nebe ke haksoit to’o lalehan
hodi sira nia lian mesak bosok no gaba a’an no loko a’an deit sira sira ne’e
ninia resultadu mak ita oin loron ida ne’e nia laran haré tiha ona ne’e...Sira
monu rabat rai i ambrik mos labele ona...Maibe husi liman lós, maun no alin,
kamaradas no kompaneiros, ran maluk no mane maluk nebe ke hodi haraek a’an i
haroan deit ba Ita Nain iha As neba nune mos respeito no hadomi tebtebes ba ita
nia Asuwain Matebian sira, no mos hodi komprimissu iha ita nia saudosos ninia
ruhin no kulit kah mate restos leten iha Sagrada Familia nia Quartel – General iha
Laga neba, nebe ita nia maun no aman, kamarada no kompaneiro, ran maluk no mane
maluk Komandate Falintil L7 aktual Presidente da UNDERTIM no FALINTIL
VETERANOS, FALUK NO OAN KIAK SIRA, KATUAS NO FERIK FUNU NAIN SIRA mak oin loron
passa ba terceira idade ona ne’e ninia responsabilidade moral no espiritual
ninia okós. Tanba hodi duni kompromissu liu iha ita Nain Maromak nia ain no
mahon okos, iha mos ita nia Asuwain Saudosos sira nia ruhin no kulit, kah mate
restus nia leten mak oan murak TAUR MATAN RUAK ambrik oh neon no laran metin
hodi jura katak nia soe fitun rua i hakat mai besik fali ba ninia aman no
inanm, maun no alin, kamaradas no kompaneiros, ran maluk no mane maluk tanba
deit nia hatene katak enkuantu ema let no seluk kah ema nebe ke laiha moral no
respeito ba ita nia saudosos Matebian sira ne’e la rekonese ita nia Asuwain
Falintil, Veteranos Funu Nain, Povo Maubere kik no kiak, aileba, aintanan, halo
tós no halo natar nain sira, Rai Timor ne’e lahetan seguransa, dame no amor ba
malu, pelo kpntrariu mak ita sei funu malu fali i dala ruma ita nia saudosos
Matebian no ita Nain Maromak sira hotu la fó tulun ba ita nebe ke asosia oh ema
a’at no liman foer no noda ba ita nia maun
no alin, inan no aman, bin no feton, kamaradas no kompaneiros, ran maluk no
mane maluk ninia ran no ninia matan ben no susar no terus oin2 liu ba ne’e...Ba
maluk sira ne’e sira labele hetan tulun husi ita nia sira nebe ke ita teme
dadauk iha kotuk ba ne’e...Tanba sira nia laran foer no dodok ba ita nune mos
sira buka halo deit problema hodi halo buat a’at sira ne’e oh emosaun no
frustramentu ninia laran deit...Maibe sira hanoin didiak no halo evaluasaun ba
ninia hahalok sira ne’e karik sira bele dapat bensauns no grasas husi Ita Nain
Maromak no mos tulun husi ita nia Saudosos Matebian sira i podia sira mak hakat
ba oin, maibe sira nia larn foer no dodok i só ibun tutun mak kanta barak atu
hodi lohi deit ita mak hetan resultadu hodi nilai mak la merese duni ita nia
Povo nia konsiderasaun no Respeito duni...
Kampanhas no votasoens ba Presidente kah ba
Parlamentares sira ne'e hala'o iha Mundo ne'e tuir regras no normas
demokratikas nebe ke ONU komo orgaun maximo e supremo ba nasoens no estados
hotu2 iha mundo ne'e nia laran, nia iha kapasidade no moral obrigatorio atu
exerce ninia poder manadatorio nia ba nasoens kah estados hotu2 atu hakruk ba
desisoens nebe ke hala'o kah hola iha Orgaun Supremo Nasoens Unidas ne ninia
laran iha cidade Estadus Unidos Amerikano nia naran Nova Yorke neba.
Normas no regras
nebe ke ONU define i haruka ba nasoens no estadus hotu2 atu implementa iha
terrenu ne'e baseia husi principios basilares da democracia no liberdade nebe
expresso iha Deklarasaun Universal dos Direitos Humanos e la iha exclusaun ida
ba ema kah ba nasun no estadu ida iha Mundo ne nia laran.
Tanba hanesan
ne'e mak eleisoens kah votasoens presidensiais no parlamentares sira ne'e
hakark kah la'e tenke submete ba regras no normas jogos demokratikus nia nebe
ke hakerek hotu ona tuir Prinsipios Fundamentais ba hodi ukun nasaun no estadu
ida ida iha Mundo ne nia laran.
Agora
konkretamente koalia kona ba ita nia situasaun ita bele dean katak jogos demokratikus
sira ne'e hala'o ona maibe ninia particulariedades mak sei requere ita nia
moral responsabilidade hodi tahu lutu metin ba atu nune komponentes nebe ke ita
dean katak estranhos sira ne'e labele mai sobu fali regras no normas nebe ke
sinkroniza husi Hak2 Asasi Manusia ninia ne'e....
I ita hotu hatene
katak Hak2 Asasi Manusia adalah Batukaran bagi Konstituisaun ita nia RDTL nia,
nune buat hotu2 nebe ita hala'o sempre la' o tuir no observasaun didiak husi i
kona ba principios basilares konsagrados DEKARASAUN UNIVERSAL DIREITOS HUMANO
nia nebe horas ne'e sai hanesan leis ukun nia iha ita nia Konstituisaun ne'e
ninia terang no ninia komando disiplinar
e controle nia.
Embora ita hotu2
hatene katak ita nia RDTL nia konstituisun ne'e harí iha Lei Universal ninia
ma'on okos maibe governo AMP ne'e ninia liederes sira maka halo violasoens
barak no dala barak sira hakarak mos implementa leis kah normas ida ke la
sesuaikan etika moral i social humana nia ba ita nia Povo kik no kiak ninia
moris oh nia dignidade hodi respeita ba malu iha ambiente hamkmatek no domin
nia laran ba malu nebe hanesn kondisaun "sine qua non" ba ita nia Povo
Timor Lorosae nia moris loron ba loron nia iha mundo ne nia laran nebe mos ita
halo parte ba Povos no Nasoens iha Mundo ne nia laran tomak hotu...
Pois ikus mai
refere ba ita nia kamaradas no kompaneros, maun no alin, inan no feton, ran
maluk no manemaluk sira nia kandidatura no votasoens mak ita kategorisasikan ba
requisitos nebe ita temi iha tuir mai ne'e...
Sira nain rua
nebe oin loron ba halo kompetisaun ba ronda ke dua ne’e mesak ita Nain Maromak
nia oan deit. Sira mak tuir mai ne’e, hanesan alin no kamarada Luolo no mos
alin no kamarada Taur Matan Ruak...Taur Matan Ruak no Luolo nia turutan akan di
pelih oleh Nain Maromak no ita nia saudosos Matebian sira iha rai doben Timor
Lorosae nia laran tomak nebe hodi matan nakloke ba hodi akompanha sira nain rua
ninia hahalok no movimentasaun politika hirak sira ne’e ...
Sira hotu2 mesak
Nain Maromak nia oan, maibe di antara sira nain rua ne'e so bele ida mak Ita
Nain Maromak nia bensaun no grasas monu ba nia leten i nune duni mak oin loron
Ita Nain Maromak hili ninia bibi atan ida naran mak Taur Matan Ruak, nia duni
mak simu bensausn no grasas liu husi ita Nain Maromak no mos ninia atan
matebian sira nia tulun mak oin loron alin no kamarada TMR hakat duni ba ona
Palaasio Aitarak laran ba hodi ukun ita Rai no ita Povo tuir Nain Maromak no
Saudosos Matebian sira ninia hakarak ba tu serbi duni Povo kik no kiak konforme
Nain Maromak ninia planos no ninia haruka maiba ninia atan oan sira...Nune mak
oin loron ne’e Ita Nain Matromak no ita nia Saudosos Matebian sira nia eskolha
mak monu ba ita nia oan no alin, kompanero no kamarada Taur Matan Ruak nia
kabas nia leten dadauk ne’e...
Tanba atu sai
Prsidente ba ita nia Nasaun no Povo ne'e, presisu oh neon no laran mos ba ita
Nain Maromak no ita nia Saudosos sira mak bele hetan grasas no bensauns atu
serbi duni ita nia Povo kik no kiak sai husi mukit no kiak sira nia laran...
Neduni loron ida
ne’e ami hato’o ami nia haksolok no hakfulak hodi hakoak bo’ot ba vitoria nebe
alin no kamarada Taur Matan Ruak foin hetan dadauk hudi ita nain Maromak no ita
nia Saudosos Asuwain Matebian sira nia liman laran ne’e i nune atu hakat ba
Palacio Presidencial nia mak iha fatin 20 Maio mai ne’e...
Hodi vitoria ida
ne’e ami fo’o semangat no dorong ba alin no kamarada atu ordena ba Povo timor Lorosae
tomak atu kanta obrigatoriamente ita nia Hino da Revolusaun Foho Ramelau i no mos ita nia Hino
Nasional Patria, Patria sem limites no exklusoens para ninguém....Timor oan
hotu2 deve respeito ba Hino Revolusaun Povo Maubere kik no kiak nia nune mos ba
ita nia Hino Nasional Pa’tria2...
Ba ikus mai ami
sei hato’o ami nia parabens ba ami nia maun no alin, kamaradas no kompaneiros,
ran maluk no mane maluk, inan no aman, bin no feton, fen no oan, Povo Timor
Lorosae tomak mak iha SAGRADA FAMILIA NIA MAHON OKOS, TUIR MAI ASUWAIN FALINTIL
NO VETERANOS, CPD-RDTL/FRETILIN, UNDERTIM, OAN KIAK NO FALUK SIRA HOTU, BIBERE
NO MAUBERE KATUAS NO FERIK SIRA HOTU, JUVENTUDE SIRA HOTU, OPMT SIRA HOTU,
MATADAN TIMOR LOROSAE NO POVO KIK NO KIAK NIA SIRA HOTU HAMUTUK NAFATIN LORI
ITA NIA KAMARADA NO ALIN KAH OAN TMR ATU SAI DUNI SERVIDOR BA ITA POVO KIK NO
KIAK NIA TUIR KOMPROMISSU NEBE KE NIA HALO IHA LAGA NEBA OH LETRA I LAIHA TAN
OH DESKULPAS...
IHA RAMKABIAN
NINIA TUTUN HUSI IMI NIA MAUN NO ALIN, AMAN NO OAN, NAHA NO ALIN, KOMPANEIRO NO
KAMARADA, RAN MALUK NO MANE MALUK MAUBERE TUBARAI METIN NIA LARAN KSOLOK BA IMI
HOTU2 NINIA DEDIKASAUN NO SERBISU OH NEON NO LARAN ATU BELE LORI IMI NIA
KAMARADA TAUR MATAN RUAK HODI MANAN VOTO PRESIDENSIAL BA PERIODO 2012-2017 NIA
NE’E...Dala ida tan ami nia hakfulak no haksolok hodi ami nia hakoak bo’ot ba
imi hotu2 mak ami hadomi no respeita oh neon no laran metin no tebtebes duni...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten