ORDEM BA HAHÚ NO HALA’O REVULUSAUN IHA RAI DOBEN TIMOR LOROSAE TOMAK
APARTIR DE 19 DE OUTUBRO 2013, BAHINRA CONCELHO REVOLUSAUN NIA HALA’O SORUMUTO
HO KAMADA INTELECTUAL IHA UNIVERSIDADE TOMAK IHA TIMOR LOROSAE NEBE KE HALA’O
IHA FATIN UNIVERSIDADE TIMOR LOROSAE HO NIA KÚPULA DIREKTIVA, HAMUTUK HO
AKADEMIKOS, LIDERES DE DIVERSOS QUADRANTES POLITIKUS, TRABALHADORES NO
ESTUDANTES ACADEMIKUS E INTELEKTUAIS, NUNE MOS HUSI FORSAS DE DEFESA E
SEGURANSA, PNLT NO FALINTIL FDTL HOTU2 NEBE HODI NEON NO LARAN KATAK ITA POVO
KIK NO KIAK TIMOR LOROSAE NIA LARAN LABELE FO’O TAN ULUN BA UKUN NAIN
IMKOMPETENTES, IMORAIS, DESONESTUS NEBE UKUN RAI DOBEN TIMOR LOROSAE HODI ALA
KABOYADA HIRAK NE’E, ITA LA PERMITE TAN, PARA SIRA HODI SIRA NIA KANTIGAS NO
PROPAGANDAS NEBE KE SIRA HATENE HODI BOSOK, LOHI, NAUK NO HALO KRIMES OIN2
DEIT, HABURAS NO HABEBAR KKN NO MODOS UKUN NIA HODI DITADURA NO FACISTAS SIRA
NIA HAHALOK DUNI ATU NUNE BELE FO’O OPORTUNIDADE BA SIRA HODI BUKA MAK HARIKU
NO HABOKUR DEIT SIRA NIA A’AN, NO NINIA ASSOCIADUS MAFIOSOS SIRA NO SIRA NIA
FAMILIA RASIK, HODI POVO KIK NO KIAK MAUBERE NIA RIKU SOI HUSI FUNDU MINARAI NO
GAS NIA TO’O OIN LORON NE’E I HUSIK ITA POVO KIK NO KIAK MAUBERE, HAMUTUK HO
ITA ASUWAIN FALINTIL FUNU NAIN SIRA, VETERANUS, OAN KIAK NO FALUK, FRENTISTAS
HOTU2 NEBE KE HORI ULUK, IHA RESISTENSIA ARMADA NACIONAL NIA LARAN HODI HAKAT
LIU SUSAR NO TERUS OIN2 I ATE KE FAKAR RAN BA OIN LORON RAI NE’E SAI LIBERTADU,
MAS KE DEPOIS DE RAI SER LIBERTADU SIRA NIA MORIS MAK SAI FALI BA ATAN NINIA
KONDISAUN HODI MORIS DEIT MAK HO RU’IN NO KULIT, HODI KESI KABU NO HODI MATAN
BEN, I IKUS MAI HETAN MORAS HODI TERUS NOI SUSAR NAFATIN TO’O MATE, MAIBE ATU
LIBETA RAI NE’E ATU SAE BA PATRAUN NO
SENHOR BA NINIA RAI NE’E MAK LAEK OAN TANBA NAIN ULUN MAFIOSOS NO SKANADLOSOS
NINIA HAHALOK A’AT HIRAK NE’E...
NUNE MAK ITA HOTU HODI KONSIENSIA KATAK ITA TENKE HALO DUNI REVOLUSAUN
PASIFIKA, INTELIGENTE, CONSCIENTE, INENTERRUPTA NO IREVERSIVEL HODI LA’O
NAFATIN AT’E KE ITA POVO KIK NO KIAK MAUBERE NINIA DEMANDA BA GOVERNO XANANA
NIA ATU MUDA SISTEMA ANAKRONIKU UKUN NIA AGORA DADAUK NE’E, HAKARAK KAH LAKOHI
TENKE MUDA RADICALMENTE SEM MAIS PRE-CONDISOENS HO MODUS MAFIOSOS NIA ATU BELE
BUKA ATU SKAPA HUSI SITUASAUN MORBIDA BA ITA NIA KONJUNTURA POLITIKA AKTUAL
NE’E...
Ba assuntu relevante ne’e, ita hotu hamutuk iha fatin ne’e, bolu atensaun
ba malu i liliu ba ita nia maun no alin, kamaradas no kompaneiros Presidente
Taur Matan Ruak komo Chefe do Estado RDTL no mos Cmdt. Supremo das Forsas
Armadas hamutuk ho ita nia maun no alin Chefe Estado Maior das FDTL Major
General Lere Anan Timor no ita nia Maun Bo’ot Kmdt. L7, Asuwain Falintil no
Veteranus nia ulun nebe hamrik metin iha SAGRADA FAMILIA nia ma’on okos hodi
prinsipios nebe ita hotu hamutuk lori ba funu tenke kopera no kordena iha area
seguransa hotu2 ba assegura hodi laran metin katak enkuanto Povo Maubere hala’o
nia Revolusaun pasifika atu muda sistema sira nebe ita haré katak la serve liu
duni ba ita Povo ki’ik no kiak nia interese, maun no alin sira tenke hodi matan
mos no neon nain hamutuk ho ita nia komponentes hotu2 iha Forsas Armadas da
Republika Demokratika Timor Lorosae, quer husi komponentes FALINTIL – FDTL,
nune’e mos PNTL nebe ho espirito patriotismu no nasionalismu nebe forte bele
hamutuk hodi neon no laran ida atu manten ordem publika, seguransa no
estabilidade atu garante ita nia Povo ki’ik no kiak nia vida no nia moris iha
momento crucial ne’e nia laran i labele husik ema a’at no let mai sakrifika tan
ita nia Povo nia vida no nia moris, tanba deit sira nia patraun mafiosos
tantanan hirak ne’e, ninia kaprisius no ninia gostu setanikus sira ne’e mak ita
hotu2 testemunha ba besik periodo rua nia laran nebe sira ukun ita Povo no Rai
doben Timor Lorose to’o ohin loron ne’e...
LIA LOS TEKI2 IHA RAI DOBEN TIMOR LOROSAE NIA LARAN TOMAK
HODI HAMOSU “DOMIN NO DAME” BA ITA POVO KIK NO KIAK MAUBERE, SUSAR NO TERUS
NAIN ATU NUNE BELE TU’UR HAKMATEK HODI LOLO LIMAN BA MALU ATU TANE ITA NIA RAI
DOBEN TIMOR LOROSAE IHA ESPIRITU DE FRATERNIDADE, IGUALDADE IHA JUSTICA SOCIAL,
IHA TOLERANSIA, KOMPRENSAUN, HADOMI MALU HO RESPEITO MUTUAL NO SOLIDARIEDADE DE
KOPERATIVISMO IHA ESPIRITO PATRIOTISMU NO NASIONALISMU NIA KONTEXTU NIA LARAN
NEBE KE INSPIRA ITA POVO MAUBERE HORI ULUK HAMRIK HO ATEN BARANI HODI ITA NIA DETERMINASAUN
NO KONVIKSAUN POLITIKA HASORU KOLONIALISMO PORTUGUES I IKUS MAI HASORU ITA NIA
INVASOR INDONESIA HO TINAN HAMUTUK 475 NIA LARAN LIU BA KOTUK NE’E, I AGORA ITA
FUNU TAN HODI HAMRIK HO LIA LOS HASORU MALUK UKUN NAIN TIMOR OAN SIRA NEBE KE POST FUNU DE RESISTENSIA ARMADA NASIONAL IHA
TINAN 13 NIA LARAN LA HALO BUAT IDA KE DIAK BA ITA POVO KIK NO KIAK MAUBERE,
MAIBE SIRA MAK HODI HATUTAN NO HABURAS NAFATIN SIRA NIA MASTERS KAH PATROENS
KOLONIALISTAS NO INVASORES SIRA NIA HAHALOK HANESAN KKN IHA ITA NIA RAI DOBEN
TIMOR LOROSAE NIA LARAN TOMAK I HALO A’AT LIU TAN BA ITA POVO TIMOR LOROSAE
TOMAK TO’O OIN LORON NE’E...
Teki2 Lian tatoli iha Rai doben Timor Lorosae husi Povo ki’ik no kiak
Maubere, Fretilin, Falintil no Veteranus tomak husi ilha Jako liu husi Atauro
to enclave Oé-Cusse Ambeno. Husi Lorosa’e to Lorotoba. Husi Rai
ulun to’o Rai ikun. Husi
Tasimane liu husi Raiklaran to’o Tasifeto hasoru Vice Primeiro Ministro lanuten
no skandaloso bo’ot nune’e mos KKN nia aman sarani mak naran Fernando de Araujo
Lasama. Ninia kantigas desvairadas nebe
nia hakarak bandu Povo Maubere ki’ik no kiak nain, Fretilin matadalan ba
processo resistensia armada nasional hasoru ita nia invasores indonesios,
hamutuk ho nia Asuwain Funu Nain Falintil Liman Kroat Povo Maubere nia no mos Juventude
Maubere no Loriku Asuwain nebe organisadu husi Frente Politica tolu hodi
resiste nafatin hasoru ita nia invasores, agresores no ocupacionistas ABRI to’o
ita liberta no restaura duni fila fali ita nia ukun rasik a’an, nebe monu ba
ita nia inimigo nia liman laran iha besik tinan 25 nia laran, nebe inflije
susar no terus oin2 mai ba ita nia Povo ki’ik no kiak, susar no terus nain
Maubere iha milénio ida ne’e nia laran. Senhor Ministro Lasama lanuten, bosok
ten no lohi ten buka tun no buka sa’e atu bandu Asuwain sira nebe ke ita teme
iha leten dadauk ne’e atu labele dada sira nia Bandeiras Histórikas iha sira
nia atividade loron2 nia, iha sira nia knua kah sira nia aldeia kah,
sub-distritu kah, distritu kah, i ikus mai iha nia kapital Dili laran no seluk2 tan...
Parece Senhor Ministro lahetene katak hodi Bandeiras tolu ne’e mak Asuwain
Matadalan Fretilin, Asuwain Funu Nain kah Liman Kroat Povo Maubere nia, as
Gloriosas Falintil, Juventude Maubere no Loriku Asuwain hamutuk ho nia heroiku
Povo Maubere tuba metin hodi kumu liman, no hodi nia determinasaun no
konviksaun politika, hodi nia barani la tauk mate iha funu ho aten barani liu,
hodi hasoru ema fuik no let, ema a’at no imorais kah kriminosos tantanan deit,
hahalok a’at hirak husi Rai seluk no hodi nia kolaboradores husi Rai laran nia,
besik tinan 25 nia laran i ikus mai hodi ita Nain Maromak Santíssima Trindade
hamutuk ho Inan Feto Imakulada Konseisaun no Maun no Alin Santus no Anjos sira
iha Lalehan nebe halo ita Povo kik no kiak funu hodi aten barani liu, husi
Frente Politika tolu nebe ke ita hanaran Frente Politika Armada, Frente
Politika Clandestina no Frente Politika Diplomatika ho tan ho esforsus
koletivus kah individual, hotu2 nia esforsu hamutuk ita konsegue trava ita nia
inimigu nia planos no objectivus nebe sira hakarak mai iha ita nia Rai doben
ne’e atu buka hane’an no susu ita bokor no rai bokor i ikus hakarak husik ita
sai atan ba beibeik hodi serbi sira hanesan maromak budha kabutasak iha
Planeta, Rai, ida nebe ke ita ema kriatura hotu2 agora moris hodi dada is ba
nafatin to’o ohin loron ne’e. Pois hodi forsa no Espirito Nain Maromak nia ita
Povo kik no kiak Maubere konsegue manan duni Nasaun bo’ot iha Sudeste Asiatiku
mak naran Republika Indonesia iha abad ida ne’e nia laran. Povo Maubere nia
ukun an ne’e resultadu husi funu naruk no hodi terus no susar oin2 deit, hodi
ran, isin, ru’in no kulit mak foin ita bele hetan ita nia Rai doben ida ne’e
nia libertasaun total no kompleta.
Maibe ohin loron ema seluk no let, hanesan sira nebe hori uluk lakohi ukun
rasik a’an ne’e mak ohin loron goza hela dadauk ne’e, hodi bidu no dansa, hodi
kantigas oin2 deit atu hodi lia bosok hodi buka lohi no bosok nafatin, liu husi
opiniaun publiko; nasional no internasional katak sira mak sai fali herois i Herois lolos sira ne’e sai fali traidores
ba nia Rai doben ida ne’e. Ita hotu nebe
sei hela hanesan mate-restus sira tenke demarka nafatin ita nia postura
politika ho ita nia espirito patriotismu no nasionalismu a’as tebtebes hodi
hatudu ba maluk be insanes no imorais nebe ke hori uluk lori no hamrik iha ema
a’at nia sorin nebe hakarak sobu ita nia Nasaun RDTL no ikus mai hariku no
habokur sira nia a’an hodi aproveita ita Povo ki’ik no kiak Maubere nia
riku-soi, liliu mak husi Gás no Minarai nia folin nebe bo’ot tebtebes. Osan
husi Minarai no Gas nia folin mak sai hanesan pilar ba nasaun ida ne’e atu bele
desenvolve Nasaun doben Timor Lorosa’e ne’e ba progresso no desenvolvimento sustentavel,
maibe realidade hatudu besik periodo rua nia laran Osan Billaun ba Billaun nebe
ke Governo AMP I no II aprova kada
tinan2 to’o ohin loron nia resultadu laiha. Ita Povo ki’ik no kiak, husi
Fretilin tomak, Asuwain Funu Nain no Falintil, Juventude Loriku Asuwain nunka haré
ninia resultadu nebe dehan katak atu lori hodi tane rai ida ne’e ninia Povo ki’ik
no kiak nia moris diak hanesan hakerek liu ba ona iha Vasto Programa Politika
Fretilin nia após Funu ba liberta Rai doben ida ne’e.
Infelizmente ita hotu2 hatene katak Osan Billaun no Billaun nebe ke Governo
AMP aprova tinan2 ne’e sai fali ba sira nia patamar ho target ba sira nia moris loron2 nian, nune’e sira buka hodi halo
no hasa’e propagandas oin2 no midmidar2 hodi funan2 no rebo2 atu buka desvia
ita Povo ki’ik no kiak ninia atensaun no matan ba buat seluk nebe ke la iha relevansia
ba ita nia Rai doben Timor Lorosae no Povo Maubere nia destinu. Ukun nain sira hatene deit mak hodi haburas Korupsaun
Konluiu no Nepotismu (KKN) nune konklui katak sira só hatene buka ukun atu
hariku no habokur duni sira nia a’an deit iha ita nia Republika Demokratika Timor Leste nia laran. No sira loron no kalan hatudu sira an mai ita
iha sira nia Televisaun no Radio, hodi sira nia kantigas desgarradas kah sira
nia hahalok hanesan komadres karlele sira hodi hakilar malu no koalia a’at ba
malu i la sente moe ba sira nia a’an rasik katak sira neba atu serbi Povo i
la’os iha neba atu halo fali Povo sai sira nia atan hodi serbi sira hanesan maromak
budha kabutasak sira ne’e. Buat a’at hirak ne’e mak ita hotu2 tenke buka evita
kah sés an husi iha ita nia moris hanesan ukun nain sira...Se la’e só ita bele
lohi lekirauk sira iha foho Mahbae nia leten kah nia lolon neba ne’e, mai atu
buka lohi Povo ki’ik no kiak Maubere mak laek ona maufeuk oan sira ne’e...
Nune kona ba Senhor Lasama...Senhor ministro...senhor lanuten... maufeuk
oan ne’e ninia ameasas kah intimidasoens hirak nebe hateten iha RTTL hodi loron
8 fulan ida ne’e nia laran, nebe dehan katak ami labele lori no hari kah hasa’e
ami nia Bandeiras lulik tolu nebe refere ba ita nia Historia de Resistensia
Nasional hasoru ita nia inimigo, invasores Indonesios hirak ne’e, nebe to’o oin
loron ita bele ukun rasik a’an duni. Baseia ba faktus historikus hirak ne’e ami
Povo Maubere, Falintil Asuwain, Fretilin Matadalan no Juventude Maubere, Loriku
Asuwain, la hakiduk satu milimeter i ami
dehan ba Senhor Lasama no nia kronis sira katak lian fuan ida ne’e mak hanesan
deklarasaun funu nia hasoru ami Povo Maubere, Falintil Liman Kroat Povo Maubere
nia, Matenek Matadalan Fretilin, Juventude Loriku Asuwain ho ninia komponentes
hotu2, ami hamrik metin no hodi tuba rai metin nafatin, hodi kumu liman mos
metin nafatin em sinal de Unidade Nasional ba Frente tomak, hodi kanta ami nia
kansaun Revolusaun nia “FOHO RAMELAU” to’o ita liberta duni tan, ita nia Povo
kiak no mukit iha ukun nain mafiosos sira ne’e nia forsa ukun politika,
ekonomika, financial no social nia ókos to’o ita hotu2 hodi esforsa a’an atu
bele liberta ita nia Povo doben Maubere iha recanto ida ne’e...
Honra i Gloria ba ita nia
Saudosos Herois i Martires da Libertasaun no Revolusaun ba Timor Lorosae no
Povo Maubere!
Honra i Gloria ba ita nia Herois
libertadores da Patria Maubere!
Honra i Gloria ba ita nia
Mártires da Revolusaun Povo Maubere nia!
Viva Matenek Matadalan Fretilin!
Viva Heroico Povo Maubere!
Viva a Juventude Maubere, Loriku
Asuwain!
Viva ba ita nia Asuwain Funu
Nain, Gloriosas Falintil Liman Kroat Povo Maubere nia!
Viva ba ita nia Oan kiak no Faluk
sira iha Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak!
Viva Kaixas Klandestinas no nia
komponentes hotu2 nebe ho konsiensia mos sakrifika sira nia a’an iha inimigu
nia liman laran hodi hala’o nafatin nia knar hanesan resistensia klandestina
iha funu naruk (tinan 24) no hodi susar no terus oin2 liu ba.!
Viva ba komponentes hotu2 husi
Fretilin, hanesan OPMT no OPTT no tan selseluk nebe ke hodi sakrifika sira nia
a’an rasik ba hodi liberta Rai doben Timor Lorosae ne’e, nebe ohin loron ita
haré momos ninia libertasaun total no kompleta ne’e!...
Viva ba ita nia nasionalistas
Timor oan hotu husi kuadrante politiku nebe deit mak hodi toma konsiensia lolon
liman mai ba ninia maluk Frentistas sira hodi tuba hamutuk ita bele duni sai
ita nia inimigos, kolonialistas no invasores indonesios iha ita nia Rai doben
Timor Lorosae nia laran tomak!...
Viva ba ita hotu2 nebe ke horas
ne’e halibur hamutuk iha fatin intelektual ida ne’e, mai hamutuk hodi ita nia
espirito nasionalista no patriota hamutuk hodi lian kah palavra de ordem ida
deit katak, ita tenke hamrik ona agora atu liberta ita nia Povo ki’ik, kiak no
mukit atu bele lori sira sai husi opresaun, humilasaun, explorasaun no tan
formulas oin2 hodi sofisticadas propagandas no lian midar no bosok husi ukun
AMP sira nia Forsa politika, militar no ekonomika nia jugu okos!
Nune ita intelektual hotu2 nebe ke horas ne’e halibur hamutuk iha fatin
ne’e, hodi ita responsabilidade moral nebe
as iha ita nia Povo nia destinu nia oin, nune ita tenke halo ona avansus
progresivos hodi hahú ita nia Revolusaun inteligente, konsiente no pasífika ba
bele muda ona sistema anakroniko no kaduka nebe ke governo AMP hodi matan momos
lohi ita Povo ki’ik no kiak nafatin iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia
laran nune mos iha arena internasional hodi kanta sira nia kantigas oin2 deit,
maibe atu liberta Povo Maubere husi Mukit no Kiak mak laek ona!... Pelo
kontrariu sira mak buka hariku no habokor sira nia a’an mesak iha skenario
politiku nebe sira hakiak no haburas sira nia hahalok a’at hirak nebe sira
hamrik ho nia laran hodi tinan ba tinan to’o ohin loron ne’e!...
Hatun Lasama no nia kronis iha
AMP nia laran tomak!
Hatun ukun nain mesak nauk ten,
bosok ten, lohi ten, imorais mafiosos tantanan deit iha Povo Maubere nia Rai
doben Timor Lorosae nia laran tomak!
Hatun ukun nain déspotas no
tiranus sira nebe horas ne’e dadauk ukun ita Povo ki’ik no kiak hodi ditadura
no métodos koersivos de opresaun, explorasaun no represaun nia, iha ita nia
Republika Demokratika Timor Lorosae nia laran tomak nebe ita hotu2 sei sai testemunha
hela dadauk ne’e!
Hatun ukun nain facistas no
tiranus nebe sai hanesan kolonialistas no invasores nia asu nurak kah atan sira
nebe ohin loron hodi moen2 lori fali mai modu moris ninia patraun kolonialistas
no invasores nune sira hodi haburas fali sistema holigarkika, aristokratika,
feudalista, dinastia no buat a’at sira sel-seluk tan...
Husi Quartel – General ba Revolusaun Povo Maubere nia iha RAMKABIAN nia
tutun iha ita nia Rai doben Timor Lorosae nia laran tomak, hodi loron 19
Outubro 2013...Kontextu na’in Maubere Tuba Rai Metin!
Mostras documentos hirak ne’ebe iha okos dadauk ne’e mak hanesan MORAS AAT
nebe governo AMP hakiak no haburas iha ninia sistema ukun nian iha Rai doben
Timor Lorosa’e hasoru povo ki’ik no kiak Maubere nia destino iha processu ukun
nia laran hori nebe ita hahu restaurasaun ba ita nia independencia to’o ohin
loron. Ba maluk Timor oan sira nebe ho espirito patriotismo no nasionalismo
a’as no forte tenki estuda no avalia didiak ukun nain sira nia hahalok no
lalaok husi sira nia taktikas kah estrategias nebe sira halo la’os ba ita nia
povo ki’ik no kiak nia interese maibe ba sira nia an rasik, ba sira nia familia
e finalmente ba sira nia assosiasoens kah grupo politikas mafiosas sira nian.
Perante situasaun hirak ne’e ita oan Maubere kah oan Timor Lorosa’e nebe hodi
ita nia matenek no kbi’it hatene katak hahalok no lalaok ukun nain sira ne’e la
fo vantagen liu ba ita nia povo ki’ik no kiak Maubere, ita nebe hatudu ita nia
an ba ema seluk no le’et katak ita ne’e povo Maubere ki’ik no kiak nia oan
rasik, entao ita tenki hatudu duni ba ukun nain bosokten, lohiten, naukten,
immorais, deshonestus, skandalozus nebe haburas no hakiak KKN alias Korupsaun,
Kolusaun no Nepotismo. Moras aat nebe iha nasaun no nasaun nebe deit nia sempre
lori efektus no impaktus negativos ba povo ki’ik no kiak nia moris. Tamba povo ki’ik
no kiak ukun nain sira konsidera katak mesak beikten tan nune’e maka ukun nain sira
hakarak buka explora ita nia povo ki’ik no kiak nia beik no nia frakeza iha aspektus
nebe ita refere iha leten dadauk ne’e.
Documentus ida ne’e ninia konteudu atu fanu ita frentistas hot-hotu, Povo Maubere,
Mata dalan Frente, Juventude Maubere no Loriko Asu wain, Falintil liman kroat Povo
Maubere nian, Veteranus funu nain, liman
ain tohar no faluk no oan kiak sira. Hot-hotu hamutuk tenki hatene ita nia passado
historiku para labele husik ema seluk no le’et, kah ema sira nebe que uluk lakohi
ukun rasik an, sira labele manobra no manipula ita no ita nia historia iha processu
ukun ne’e nia laran.
Hodi assunto relevante ida ne’e ita hotu hatene katak hahalok ema aat sira
ne’e kompromete ita nia vida no ita nia moris iha ita nia Rai doben Timor
Lorosa’e nia laran. Nune’e maka ita labele fo ita nia parte frakeza no ita nia
pontos vitais ba ema aat sira ne’e bele explora no hodi hanehan i ikus mai sira
ke’e rai kuak mai ita. Tamba ne’e maka ami hakarak hodi lian tatoli ida ne’e fanu
imi hotu atu hader hodi matan mos no neon nain i importante liu agora ita hot-hotu
tenki fo ona ita nia solidaridade no aval apoio atu halao ita nia REVOLUSAUN Intelegente
consiente no urgente ba atu nune’e ita bele salva ita nia nasaun no ita nia Povo
nia destino ba ikus mai.
